Nýtt Helgafell - 01.12.1956, Blaðsíða 4

148
NÝTT HELGAFELL
hvort logctr þeirra tilíinninga, sam-
úðar, skelíingar og réttlótrar reiði,
sem kviknuðu af árásinni á Ung-
verja, munu til einskis brenna.
Megna þeir að ylja og hughreysta
hina fræknu ungversku þjóð eða
svíða svo hramm bjarnarins, að
hann létti á henni taki? Tekst þeim
að opna augu þeirra, sem trúað hafa
á sæluríkið í austri eða halda opnum
augum þeirra mörgu, sem ætíð
gleyma grimmd rándýrsins, jafn-
skjótt og það hættir að láta skína í
tennurnar.
VIÐBRÖGÐ ÞEIRRA, sem fylgt
hafa kommúnistum að málum og
trúað á það þjóðfélag, sem reynt
hafði verið að byggja í Ungverja-
landi, hafa verið með ýmsu móti.
Sumir hafa af fullri einurð sagt skil-
ið við fyrri jábræður sína. Aðrir hafa
hins vegar fylgt leiðtogum sínum
og kennt fasistaöflum um byltingu
hinnar ungversku alþýðu. Flestir
virðast þó ætla að reyna þann með-
alveg að gagnrýna aðferðir Rússa,
en kenna mistökum nokkurra leið-
toga um það, hvernig fór. Varla er
hægt að drepa á þessi mál, án þess
að ræða þetta sjónarmið stuttlega.
Vissulega skiptir það höfuðmáli
hvort það er kerfið sjálft, sósíalism-
inn, sem á sökina eða aðeins nokkr-
ir blindir valdamenn. En hvar skal
draga þar mörk á milli? Er það ekki
hluti kerfisins, hverjir veljast til að
stjórna því og þó einkum, hvaða tak-
mörk völdum þeirra eru sett? Er það
ekki sök hins ættgenga konung-
dóms, að óhappamenn og var-
menni fengu hvað eftir annað í
hendur örlög heilla þjóða? Þar sem
ríkir einræði manns eða flokks, eins
og í löndum kommúnismans, er ekki
aðeins hætta á, að harðstjórar, eins
og Stalín komist til valda, heldur er
þar ekkert vald til, sem geti stöðvað
þá í illvirkjum sínum.
Það væri synd að segja, að lýð-
ræðisskipulagið tryggi þjóðum góð-
ar eða vitrar ríkisstjórnir, en styrkur
þess liggur í dýpri skilningi á mann-
legum breyskleika en felst í nokkru
öðru stjórnarfari. Komist valdasjúkir
og hættulegir menn til valda, er yfir-
leitt hægt að losna við þá á friðsam-
legan hátt, áður en þeir hafa unnið
verulegt tjón.
Munurinn hefur komið skýrt fram
að undanförnu. Hvað sem segja má
um árás Breta og Frakka á Egypta,
með eða móti, vakti hún harðar
deilur heima fyrir og fordæmingu
Sameinuðu þjóðanna, sem varð til
þess, að stjórnir þeirra sáu þann kost
vænstan að beygja sig. Rússar hafa
hins vegar virt að vettugi boð Sam-
einuðu þjóðanna á sama hátt og
þeir láta sig engu skipta álit um-
heimsins og frelsiskröfur hinna und-
irokuðu þjóða. Því verða þjóðir
heimsins að horfa aðgerðarlausar
og máttvana á þann harmleik, sem
fram fer í Ungverjalandi. Þar um
verður engu breytt nema með heims-
styrjöld og ósegjanlegu böli fyrir
allt mannkyn.
Að áliti margra kommúnista voru
það mistök, að afhjúpa grimmd og
harðstjórn Stalíns, vegna þess að