Nýtt Helgafell - 01.07.1957, Blaðsíða 14

60
HELGAFELL
landinu, sem verður fyrir barðinu á verð-
bólgunni? Jú, þarna kemur einn flokkur
manna í ljós, þeir sem spara fjármuni
sína. Eftir því sem verðgildi peninganna
minnkar, eftir því skreppur sjóður þeirra
saman, ef þeir hafa varðveitt fjármuni
sína í sparisjóði, skuldabréfum eða öðru
því formi, þar sem verðmætið er mælt
í krónutölu.
Það liggur í augum uppi, að meðferðin
á sparifjáreigendum er ósanngjörn. Góður
kunningi minn, mætur embættismaður úti
á landi, sagði mér um daginn, að árið
1939 hafi hann verið að hugsa um að
festa kaup á lítilli íbúð hér í Reykjavík,
en ekki fundizt hann hafa sparað alveg
nóg saman til þess að hafa efni á því.
Síðan hefur hann haldið áfram að spara
eins og hann hefði getað í 18 ár, — og hann
er heldur fjær því í dag en hann var þá
að geta eignazt íbúðina. Þessi saga er
mjög fjarri því að vera einstæð.
Krafan um að tryggja verðgildi
sparifj ársins hlýtur mjög almennan
stuðning, því að hún er bæði eðlileg og
sanngjörn. Þar að auki fær hún stuðning
þeirra, sem í sjálfum sér kæra sig kollótta
um öll sanngirnissjónarmið, en sjá fram
á, að lindin að öllu lánsfé handa sjálfum
þeim er á þrotum, þegar enginn fæst til
að spara. Löggjafinn grípur til hugvits-
samra ráðstafana.. Einstaka tegundir af
sparifé eru gerðar skattfrjálsar og undan-
þegnar framtalsskyldu (jafnframt því sem
atvikin neyða stjórnavöldin til aukinnar
hnýsni og skattpíningar á öðrum sviðum).
En þetta hrökk skammt, og þá kom bjarg-
ráðið, vísutölutryggð skuldabréf.
Vísitölubréfin, sem út hafa verið gefin
í sambandi við fjáröflun til húsnæðismála-
kerfisins, eru ekki svo mildll þáttur í
fjármálakerfi þjóðarinnar, að þau skipti
að svo komnu verulegu máli. En postular
vísitölunnar halda því fram, að öll fjár-
festingarlán, og jafnvel öll lán, ætti að
binda við vísitölu. Þá væri óhætt að veita
jafnframt vísitöluuppbót á öllum skulda-
bréfum og allri sparisjóðsinnstæðu, a. m. k.
ef hún væri bundin í svolítinn tíma.
Loks var að því komið, að ein alls-
herjarlækning var fundin við öllum hlut-
um. Ulfur, lamb og heypokinn vernduðu öll
hvert annað. Einn versti sökudólgurinn
um óstöðvandi framhald verðbólgunnar
tók að sér að gæta bróður síns gegn áhrif-
um hennar.
Eg þykist hafa það fyrir satt, að ýmsir
hugsandi menn séu að velta þessari leið
fyrir sér í fullri alvöru. Enga trú hefi ég
á því, að þarna sé nokkra lausn að finna.
I fyrsta lagi hygg ég, að vísitala fram-
færslukostnaðarins sé að fá á sig sívaxandi
óorð, svo að sá dagur sé ekki langt undan,
þegar ekki verði unnt að bleklcja nokkra
sál í landinu með henni. Við sjáum það
t. d. nú þegar, að þær stéttir, sem aðstöðu
hafa til þess, sækja æ meir um að fá
vaxandi hluta af launum sínum greiddan
í erlendum gjaldeyri, en láta vísitölutal
sem vind um eyru þjóta.
★ ★ ★
En setjum svo, að unnt væri að fá vísi-
töluna til þess að snúa aftur frá sínu
syndum spillta líferni inn á dygðanna
braut. Eða í stað vísitölunnar væri settur
einhver annar fastur verðmælir, t. d. gull
eða dollari eða sterlingspund. Allt mætti
þetta blessast, ef það væri gert í nógu
smáum stíl, eins og vísitölubréfin núna.
En þá hefir það ekki heldur neina verulega
þjóðhagslega þýðingu. En sé ætlunin að
gera þetta almennt — og það er almenn
verndun verðgildis sparifjárins, sem við
erum að sækjast eftir — þá þýðir það
hið sama sem að nota tvennskonar mynt
í landinu.
Reynslan hefir sannað, að ekki er unnt
að hafa tvennskonar peninga í gildi í
sama landi samtímis. Englendingar hafa
orðað kennisetninguna um þetta: Bad
money drives out good money. Þetta
er sorglegt fyrir þá sem trúa á sigur hins
góða, en svona er það nú samt. Gulltrygg-