Nýtt Helgafell - 01.07.1957, Blaðsíða 29

SIÐGÆÐI OG EILÍFT LÍF
75
framhaldslíf fyrir höndum, ef þeir eignast af-
kvæmi, ef minningin um þá geymist í hug-
um manna að þeim látnum, og sumir mundu
jafnvel telja sig eiga framhaldslíf fyrir hönd-
um, ef verk þeirra hafa áhrif á það sem ger-
ist eftir andlát þeirra sjálfra. Ef við teljum
fullnægingu einhvers af þessum skilyrðum
nægilega réttlætingu þess að staðhæfa, að
„við lifum eftir dauðann", munu allflest okk-
ar eiga framhaldslíf fyrir höndum. Við verð-
um að þrengja merkingu orðsins „framhalds-
líf", svo að við komum augu á hið raun-
verulega vandamál. Með „framhaldslífi"
verður átt við líf vitundarinnar að lokinni
starfsemi líkamans. Þetta „líf" verður að vera
mitt líf, þitt líf, líf Jóns og Árna, en það getur
það einungis talizt, ef minningar úr þessu
lífi flytjast með okkur yfir þrep dauðans.
Við getum ekki sagt, að við „lifum eftir dauð-
ann", ef minningar tengja okkur ekki þessu
lífi, því við verðum að minnast þess, að
skrokkinn höfum við misst. Segja má um
mann, sem tapar minninu, að hann sé sami
maðurinn eftir sem áður, vegna þess eins,
að sami líkaminn heldur áfram tilvist sinni.
Við getum þess vegna ekki sætt okkur við,
að við getum talizt „lifa eftir dauðann", ef
slíku lífi er lýst sem samruna við einhvers
konar alheimssál, sem gleypir einstaklings-
eðlið með öllu. Kenning um slíkt framhalds-
líf er ekki einungis „vonarsnauð vizka",
heldur er vafasamt, að setningin „ég mun
lifa eftir dauðann" hafi nokkra merkingu,
ef þessi er hugmynd okkar um framhalds-
líf, því orðið „ég" virðist hér hafa misst
merkingu sína. I venjulegri merkingu orðs-
ins mundi slíkt „framhaldslíf" merkja, að
ég lifi ekki eftir andlátið. Nú kimna menn
að malda í móinn og segja: „En hvað um
sálina, væni minn? Höfum við ekki sál, sem
er að baki vitundinni, en er hvorki vitund
né líkami? Getur ekki verið, að sálin lifi af
dauða líkamans? Ef til vill flytzt hún í annan
líkama." Nú skulum við gera ráð fyrir, að
Björn trúi á sálnaflakk. Björn: Þú ert í raun
og veru Napoleon, Páll minn. Páll: Ekki
minnist ég þess að hafa gert neitt það, sem
mér er sagt, að Napoleon hafi gert. Bjöm:
Þú getur nú verið Napoleon samt. Páll: Hef
ég kannske misst minnið og gleymt öllu, sem
ég gerði, þegar ég var Napoleon? Björn: Það
má vel vera. Páll: Þú átt við, að ég hafi lifað
öll þessi ár, allt frá því Napoleon fæddist,
þótt ég muni ekkert eftir því? Björn: Nei, nei,
skilurðu ekki, að þú hefur sálina hans Nap-
oleons? Hún hefur flutzt í þig. Páll: Þú átt
þá við, að á einhvem háít hafi ég erft per-
sónleika Napoleons? Ég hélt þó svo væri
ekki. Bjöm: Þú ert auli. Þú getur líklega haft
sálina hans Napoleons, þótt þú munir ekki
eftir neinu, sem fyrir Napoleon bar, skrokk-
urinn á þér sé annar og skapgerð þín ólík.
Skilur þú ekki, að sálin er ofar þessu öllu?
Páll skilur ekki, hvað Björn á við. Getur
nokkur láð honum það? Jafnvel þótt við gæt-
um gefið staðhæfingu Bjöms merkingu, er
augljóst, að Napoleon varðar litlu fram-
haldslífið, sem hann á í Páli. Nú kunna
sumir að segja, að rangt sé að gera ráð
fyrir, að framhaldslíf sé framhaldslíf í tíma,
hið raunvemlega framhaldslíf sé líf sáiar-
innar utan og ofan við allan tíma. Þetta
virðist hafa það í för með sér, að í framhalds-
lífi gerist aldrei neitt, og er því vafasamt,
hvort réttlætanlegt er að kalla það líf. Sumir
kristnir menn virðast hugsa sér eilífðina
þessu líka, en þeir byggja trú á slíkt líf á
opinbemn, og telja oft mannlegri hugsun of-
vaxið að ráða hinn mikla leyndardóm. Hér
mun þetta mál ekki rætt á trúarlegum grund-
velli, enda er tilgangslaust að beita hvers-
dagslegum rökum gegn þeim, sem byggja
trú sína á opinbemn og trúarlegri reynslu.
Grein hefur nú verið gerð fyrir því, hvers
vegna ég tel réttlætanlegt að takmarka
notkim orðsins „framhaldslíf" við framhalds-
líf vitundarinnar tengt minningum úr þessu
lífi.
Geta menn leyst gátuna miklu?
Ég vil eindregið taka undir orð höfundar
á bls. 121: „Engin heimspeki getur leyst gát-
una um framhaldslíf einstaklingsins. Til þess
þarf reynsluþekkingu." Höfundur getur þess