Nýtt Helgafell - 01.07.1957, Blaðsíða 48

94
HELGAFELL
Maria á bekk með klámskáldskap, og sennilega
munu aeðimargir líta svo á, að það hljóti yfirleitt
að hafa verið heldur treggáfað fólk, sem ekki
fann til neinnar gleði í hjarta sínu við að hlusta
á Álfakóng Schuberts. Reyndar mundu ekki marg-
ir fást til að staðhæfa, að Goethe hafi verið sér-
lega vitgrannur maður eða öðrum verr innrætt-
ur, en slíkt breytir ekki neinu. Lífið fer sínu
fram, hvort sem er, og verðbréfin, sem Schubert
gaf út og ekki seldust fyrir pappírnum, hafa
hækkað í verði, svo að um munar. Það er jafn-
vel hugsanlegt, að áður en lýkur þurfi hinn
frægi Álfakóngur ekki framar á nafni Goethes að
halda.
* * *
Á öld tækninnar og lífsþægindanna, í ríki alls-
nægtanna, höfuðborg íslands, berst ungur lista-
maður fyrir tilveru sinni. Hann hefur sig lítt í
frammi við valdsmenn, en aftur á móti hefur
hann lyft stórum björgum úr fjörunni fyrir neð-
an braggann sinn og mjakað þeim inn á vinnu-
stofuna, þar sem hann hefur meitlað í þau mynd-
ir eða höggvið þau til, eftir því sem andinn blés
honum í brjóst. En verðbréf hans eru enn á lág-
gengi. Fólk allsnægtanna finnur sjaldnast púðr-
ið í því, sem hann er að gera, og það, sem hon-
um liggur á hjarta, er jafnfjarri hug þess og
söngvar Schuberts íbúum Vínarborgar forðum.
* * *
Á hæðunum fyrir austan Laugarnes er komin
reisuleg bygging. Þar er gömlu skútukörlunum
og öðrum þeim, er fastast sóttu sjóinn hér áður,
ætlað að njóta útsýnis yfir flóann sinn og sund-
in bláu undir Esjunni, sem veittu þeim hlé að
afstöðnum þungum róðri undan hörðum byljum.
Þaðan sjá þeir líka lengra fram, hvar úthafsald-
an brotnar á yztu skerjunum. En þeir eru komn-
ir í var, og það er þjóðinni hamingja að hafa
búið þeim fagurt heimili. — Mörgum þeirra
mun þó þægifeg vist á stássheimili verða bland-
in nokkrum trega, og vissulega munu þeir oft
renni að nýju löngunaraugum út á skeiðvöll æfin-
týranna. Minningar um miklar hættur, sem verða
svo ljúfar, þegar frá líður, og þungar fómir, sem
enn svíður eftir í sálinni, leita fastast á þá, sem
sjálfir eru komnir heilir í höfn. Og sennilega
verður þeim tíðast hugsað til félaganna, sem ekki
náðu landi, og þess vegna er „klökkvi í kveðj-
unni“, eins og þar stendur.
* * *
Myndhöggvarinn á Laugamestanga er sjó-
mannssonur. Ekkert mundi hug hans andstæðara
en að óvirða föður sinn eða þá menn aðra, er
sótt hafa snauðu búi lífsbjörg í greipar Ægis. En
í hans augum hefur landið okkar aldrei verið
gervihólmi, þar sem hreiður íbúanna eru varin
af fjölmennu brunaliði. Þjóð hans, sú er hann
þekkir til, hefur byggt harðbýlustu eyju norður-
hvelsins, með íshafsvinda gnauðandi á berum
klöppum, og hún hefur orðið að leita sér flestra
fanga um æði torsóttan veg, þar sem umræður
um fullkomið öryggi mundu hafa litizt næsta
skoplegar. Þegar líf og starf þessara manna er
haft fyrir sjónum, mun flestum koma fremur í
huga sæbarinn drangur en prúðbúin hetja í kvik-
mynd.
Og enn einu sinni hefur listamaðurinn ráðizt
í það á eigin spýtur að lyfta sjóstroknum kletti
inn á vinnustofu sína og höggva í þennan harða
stein eina af þeim kyrrlátu myndum, er sóttu á
hug hans úr lífi sjómannsins, hins svarakalda og
fróma landvarnarmanns. Og hann hefur af mildi
fátæktar sinnar afhent dvalarheimili aldraðra
sjómanna þessa mynd, ef þeir kynnu að vilja
horfa á hana og hún mætti verða til þess að rifja
upp fyrir þeim liðin ævintýr, sem fráleitt munu
leita þá uppi hér í síðustu höfn.
* * *
Það hafa ekki, svo vitað sé, borizt nein mót-
mæli frá hetjum hafsins gegn þessu athæfi lista-
mannsins. En þau hafa komið því harðari úr
annarri átt. Þjóðskáld gervihólmans hóf þar fyrst-
ur upp raust sína, líkt og Goethe forðum, og ber
fram, eins og hann, mótmæli vegna allra þeirra,
sem vondir listamenn hafa smáð um leið og þeir
hafa viljað gerast frægir af nöfnum þeirra. Þessi
ómynd er að hans dómi lítillækkandi fyrir sjó-
mannastéttina. Hér átti vitanlega að koma nýr
Skúli fógeti!
* *
Við innganginn að Dvalarheimili aldraðra sjó-
manna stendur nú veglegur drangur og horfir
lengst innan úr hrjúfum grásteinshjúpi út á haf-
ið, þar sem húsráðendurnir þræddu sinn ævin-
týraveg og háðu tvísýnar orustur við ofurefli, hin
römmu náttúruöfl, án þess þó að bíða ósigur.
Hann er gerður af traustu efni og hvorki veður
né vindar munu vinna á honum að sinni. En eig-
um við þá ekki einnig að vona, að hann fái með
líkum hætti staðið af sér þá hallærisrómantíkusa,
sem nú heimta hann fluttan á brott eins og þeir
hafa áður reynt að rýja þessa borg flestum þeim
verðmætum, sem líklegust voru til að auka veg
hennar og hamingju?
R. J.