Nýtt Helgafell - 01.07.1957, Blaðsíða 43

LISTIR
89
Hér verður yíirleitt ekki getið nema hinna
stærri verka, sem flutt voru á hátíðinni, og
farið fljótt yfir sögu.
Tilbrigði fyrir orgel eftir Björgvin Guð-
mundsson við sálmalagið „Dýrð sé guði
í hæstum hæðum" sýndu tilbrigðaformið í
einfaldri og frumstæðri mynd, sem minnti
stundum á hina gömlu orgeltilbrigðalist frá
því fyrir daga Bachs og Handels.
Iburðarmeiri var sónata fyrir orgel (samin
1956) eftir Þórarin Jónsson, byggð á öðru
gömlu kirkjulagi, „Upp á fjallið Jesús vendi."
Þetta er langt verk og allsundurleitt. Það
mundi vafalaust aukast að áhrifamætti, ef
það væri stytt allverulega og efninu betur
þjappað saman.
Helgi Pálsson átti á hátíðinni tvö verk:
Strokkvartett í tveim þáttum og Canzone
og vals fyrir hljómsveit. Bæði þessi verk
eru áheyrileg og lipurlega unnin, en virðast
hafa lítinn boðskap að flytja, einkum hið
síðar nefnda. Hefði þar mátt ná stórum meiri
áhrifum, ef betur hefðu verið notaðir þeir
möguleikar, sem fullskipuð hljómsveit býr
yfir.
Eftir Pál Isólfsson voru flutt tvö sönglög,
sem bæði eru áður nokkuð kunn, og auk
þess tveir þættir úr Skálholtskantötu. Kant-
atan er tækifærismúsik, ætluð til flutnings
undir berum himni, og ber þess merki.
Orkar mjög tvímælis að flytja slíkt verk
úr sínu rétta umhverfi, fá það í hendur stór-
um fámennari kór en það er samið fyrir
og setja orgelundirleik í stað hljómsveitar.
Sönglagið „Heimir”, sem að þessu sinni var
flutt með undirleik hljómsveitar, er efnis-
mikið lag og áhrifamikið.
Andante fyrir celló og píanó eftir Karl O.
Runólfsson virtist einhvernveginn aldrei ná
fluginu og stendur sem sjálfstæð tónsmíð
langt að baki mörgum verkum Karls, sem
áður eru kunn. En sem þáttur í stærra tón-
verki kann það að geta gegnt ákveðnu hlut-
verki.
Sogið, forleikur fyrir hljómsveit eftir Skúla
Halldórsson er líklega fremur léttvæg tón-
smíði, en hljómar vel í hljómsveitinni og
er áheyrilegt. En eigum við að trúa því,
sem stendur í efnisskránni, að það sé „sam-
ið um sumarmorgun árið 1950 við Sogið,
þar sem það rennur úr Þingvallavatni um
Þrengslin", þegar menn eru farnir að bera
brigður á, að Mozart hafi raunverulega getað
samið forleikinn að „Don Giovanni" á heilli
nóttu?
Fimm þættir fyrir lúðra og píanó eftir
Victor Urbancic er heldur léttúðugt verk, á
pörtum næstum í dægurlagastíl í anda ár-
anna upp úr 1920, enda kannske samið
þá. (A yfirlitstónleikum sem þessum væri
fróðlegt að geta glöggvað sig á aldri verk-
anna, sem flutt eru).
Höfuðspámaður hinnar þjóðlegu tónlistar
á Islandi er sem kunnugt er Jón Leifs. Eftir
hann voru flutt á hátíðinni þrjú sálmalög
ætluð til kirkjusöngs, sem undirritaður hefir
ekki heyrt áður, öllu „hlutlausari" í stíl en
flest önnur þekkt verk höfundarins og mundu
sóma sér vel við messugerðir; ennfremur
tvö gamalkunn einsöngslög og loks for-
leikurinn „Minni Islands", sem einnig hefir
heyrzt hér alloft áður. Síðastnefnda verkið
gæti eitt fyrir sig orðið tilefni langra hugleið-
inga, sem ekki er tími fyrir eða rúm að
þessu sinni. Það er sett saman úr „rímna-
lögum gömlum eða nýsömdum í gömlum
stíl (?)" en uppistaðan er lagið „Island
farsælda frón". Samkvæmt skýringu höfund-
ar er „lögð rík áherzla á að birta þjóðlögin
ómenguð og stíl þeirra, án þess að trufla
með tæknilegum aðferðum eða tónsmíðalegri
fræðimennsku". — Nú er það staðreynd að
engin tónsmíð verður samin, nema með viss-
um „tæknilegum aðferðum", hversu frum-
stæðar sem þær kunna að vera, alveg eins
og hús verður ekki byggt né skurður grafinn
án „tæknilegra aðferða". Aðferðir Jóns Leifs
í þessu verki eru þær frumstæðustu, sem
ég þekki í nokkru sambærilegu tónverki, —
líkjast helzt vinnubrögðum þess manns, sem
byggir sér bjálkakofa með stórviðaröxi eina
í höndunum. Slíkt hús getur vakið athygli
okkar, og við getum haft samúð með íbúum