Árbók skálda - 01.12.1956, Side 23

21
vöknaði um augu. Mér varð litið á matsveininn. Augu okkar mættust, en
hann leit strax undan og hélt áfram að brytja kjötið, þegjandi og illúðlegur.
Ég harkaði af mér og hélt áfram störfum mínum. Seinna um daginn fór
matsveinninn með mig niður í búrið og lokaði vandlega á eftir sér. Hann
gæddi mér á franskbrauði með jarðarberjasultu. Þetta var mikill heiður, því
að sjálft búrið var helgidómur. Hann bar lyklana að því í bcmdi um hálsinn
og dvaldi oft þarna inni tímunum saman og enginn vissi hvað hann var að
gera. „Þú verður að harðna," sagði Nikolja. Mér kom móðir mín í hug, þetta
lítilsvirta hjú, og ég minntist andlátsorða hennar: „Þú skalt launa illt með
góðu, Ljótur minn, Þá mun þér famast vel." Svo var hún dáin, södd lífdaga.
Hún var góð kona en fáfróð. Eg kyssti líkið á kinnina, en grét ekki. Nikolja
vissi betur: „A'uga fyrir auga og tönn fyrir tönn," sagði hann. „Það gildir fyrir
okkur, hitt kann að gilda fyrir aðra, það veltur á því hvemig maðurinn er.
Menn og tilviljanir lyfta sumum, aðrir eru troðnir ofan í duftið." Það var stund-
ar þögn, síðan hélt matsveinninn áfram og andlit hans varð torkennilegt og
drættimir kringum munninn grimmdarlegir: „Rétti mótleikurinn, hvuti litli,
rétti mótleikurinn er að bíta frá sér stax, leiftursnöggt, láta kné fylgja kviði;
þá eru þeir vamarlausir, strax, leiftursnöggt!" Hann þagnaði skyndilega;
andlitsdrættimir mýktust, hann tvísteig eins og hann væri á báðum áttum
með eitthvað. Síðan klappaði hann mér á kollinn og sagði fljótmæltur: „Ljúktu
nú við kökuna og komdu svo upp."
Ég skildi lítið af því sem hann sagði, en eitt skildi ég. Þessi maður átti
bágt. Ég hafði heyrt orð og orð í borðsalnum. Hann hafði brotið eitthvað af
sér; ég vissi ekki hvað.
„Þú hefur verið mér góður," sagði ég í barnslegu sakleysi.
Hann klökknaði. „Við erum báðir lausaleikskrakkar." Hann þagnaði snögg-
lega og flýtti sér út.
Þetta var upphafið að vináttu okkar. Hann talaði fátt, var jafn-fálátur sem
fyrr og blandaði ekki geði við skipshöfnina. Það litla sem hann talaði, það
talaði hann við mig.
—o—-
Eleiri menn flykkjast fram á sjónarsviðið. Þarna er Hlölli í skærri birtunni
frá lampanum í loftinu á borðsalnum. Ég sé skýrt fyrir mér andlit hans og
hið ógleymanlega bros. Þegar hann brosir myndast djúpar hrukkur kringum
augun, og það er ungbarnsásjóna sem blasir við manni, áhyggjulaus og
heillandi. Silkimjúkt ljóst hárið fellur slétt og þunnt aftur með eyrunum nema
einn óstýrilátur hártoppur, sem rís beint upp úr hvirflinum og dillar fjörlega
í hvert sinn er mótoristinn hlær. Hann er grannvaxinn og útlimalangur. Kring-
um hann í borðsalnum sitja raðir manna og flöktandi skært ljósið leikur um
andlitin. Kvöldið hefur haldið innreið sína og með því einustu töfrar sjó-
mennskunnar fyrir utan heimkomu, félagslífið: samræður fléttaðar skrítlum
og stuttum sögum, hvoru tveggja mótað af þeirri frásagnarlist sem langvar-
andi einangrun og gnótt æfintýralegs efniviðar hefur þroskað í sál sjó-
mannsins allt frá því siglingar hófust langt aftur í grárri forneskju. Ég hlusta