Árbók skálda - 01.12.1956, Síða 40

38
Lýgi og kjaftæði! var sömuleiðis hrópað fyrir aftan gamla manninn.
Umhverfis stóð hópur fólks sem hafði ætlað sér að fara yfir götuna, en sá
nú ekki græna ljósið loksins er það var komið. Tveir sterklegir menn í þess-
um hópi höfðu fengið pata af orðum mannsins og æpt á þau. Nú þrifu þeir
í axlir okkar og hristu okkur duglega; einnig mig, sem ekkert hafði sagt,
ekkert staðhæft. Og hitt fólkið gleymdi öllu öðru, en steig nær, þyrptist upp
að okkur. Sá sem hélt í öxl þess svartklædda hrópaði upp í andlitið á hon-
um, svo að öldungurinn deplaði augum, líkt og hann fengi framan í sig
skóflu af pipar: Hvað þykist þú vera að prédika lýgi þína á latínu? Við er-
um menntamenn og skiljum latínu engu siður en þú! — Og sá sem hafði
gripið um mitt eigið axlastopp, all-óþyrmilega, hrópaði sömuleiðis: Hvað
ert þú að hlusta á svona mann?
Mér gafst enn ekki færi á að svara, því að nú hrópuðu báðir mennirnir
einum rómi, samæfðum, skörulega: Það er lýgi, að Jesús Kristur upphefji
þá lítillátu. Komið með okkur; við skulum sýna ykkur þann sem hefur upp-
reist þann fallna og smáða!
Þetta var skipun. Ég og gamli maðurinn með biblíuna hlutum að hlýða
þessu boði, því mennimir þrifu samstundis í axlir okkar og hrifsuðu okkur
út úr mannfjöldanum, slengdu okkur í sveiflu út eftir gangstéttinni; sömu-
leiðis þeim hóp sem umhverfis var; allir eltu. Án tafar var okkur þrýst upp
að flóðlýstum sýningarglugga, og fólkið þrýsti að okkur einnig. Öll gatan
þrýstist sjálfviljug og vildi fá að skoða.
Fyrir innan heljarmikla glerrúðu blasti við í ofbirtu þúsund rafljósa mál-
verk eitt mikið; það náði frá gólfi til lofts í hvelfdum sal. Annað var þar ekki
sjáanlegt. Á málverkinu gaf að líta brjóstmynd af manni, hvítskeggjuðum,
góðlegum, en eilítið glettnislegum; hár hans hvítt, eða svo til; augnabrúnir
svartar. Þetta var forkunnar haglega gert málverk, litir þess náttúrlegir, hlut-
föllin óvefengjanleg. Svo nákvæmt var það frá hendi meistarans, að telja
mátti hárin í skegginu, það var auðséð, aðeins ef maður hefði vilja og næg-
an tíma til slíks.
Þá heyrði ég ussað og sveiað fyrir aftan mig. Ég leit við og sá þar ungan
mann, rauðskeggjaðan, sköllóttan þó; það var hann sem hafði ussað. Hann
bar pakka imdir hendi, fyrirferðarmikinn en þunnan, og röndin skarst mill-
um herðablaða minna; ég gat ekkert við því gert.
Uss og svei, þetta er ómerkilegt málverk, sagði rauðskeggur. Ég mála sjálfur
miklu betur. Nýjasta mynd mín nefnist Hundrað sjötíu og níu óþekktar stærðir.
Þegi þú! hrópaði nú sá sem hélt mér í öxlina. Röðin kemur að þér seinna,
lagsi, kannski fyrr en þú heldur. En hér erum við að frelsa Skáldið. — Svo
æpti hann í eyra mér, um leið og hann benti á málverkið í salnum: ÞETTA
er sá, sem hefur frelsað mannkynið! ÞESSI og enginn annarl
Nú er bezt að segja það skýrt og skorinort, að ég var manninum innilega
sammála. En ég lét það ekki uppi. Ég fann óstjórnlega löngun til að leyfa
ræðumennsku hans, vizku og öðrum mannkostum að njóta sín, svo ég spurði
aðeins, rétt sem ég vissi ekki neitt: Hver er sá?
Hver annar en Marx! hrópaði maðurinn illskulega.