Árbók skálda - 01.12.1956, Side 45

43
Hverskonar skopleikur er þetta? spurði ég. Á þetta aldrei að taka enda?
Hvað hef ég gert af mér?
Þér eruð skáld, sagði dómarinn. Sú stund er liðin, að hægt sé að láta
hvern sem er v"aða uppi, jafnvel í frjálsu þjóðfélagi. Nú eru átökin harðari
en nokkru sinni fyrr. Þér vitið, að menn berjast ekki lengur með vopnum.
Menn berjast með þeim meðulum, sem þér notið. Skáld eru bardagamenn
aldarinnar, með okkur eða á móti. — Og glott hans hvarf er hann bætti við:
Þér eruð að skrifa múgæsingarsögu; það er opinbert leyndarmál.
Ekki veit ég hvort maður á að kalla hana það, svaraði ég. Mér er til efs,
að samherjar mínir og vinir verði ánægðir með hana þegar þar að kemur.
Dómarinn fékk nú glott sitt aftur, og sagði: Kannski er hægt að koma í veg
fyrir, að þeir þurfi að verða óánægðir með hana. —
Hvemig þá? spurði ég.
Ja, til dæmis með því, að þér létuð vera að ljúka við han'a og birta hana,
sagði dómarinn.
Það tek ég ekki í mál, sagði ég.
Kurr á bekkjum virðingarmannanna.
Nei náttúrlega ekki, sagði sá sem glotti. En, sem sagt, þetta em alvarlegir
tímar. Menn verða að kunna að standa réttum megin. Þér virðizt ekki kunna
það. Og þér virðizt ekki kunna að standa röngu megin heldur; annars hefðuð
þér aldrei lent á þessum fundi með okkur í kvöld. Það er reyndar skemmtileg
kaldhæðni örlaganna, að einmitt vinir yðar skyldu hafa komið með yður!
Ég var í þann veg að mótmæla enn einu sinni öllum þessum furðulega
leik, þegar rödd heyrðist frá kviðdómendabekk utarlega, skræk nokkuð og
ótöm. Ég dirfðist að líta við, en þurfti þess reyndar ekki. Þetta var rödd
svartklædda öldungsins; hann var þarna kominn; hann var einn af kvið-
dómendum. Enn bar hann biblíu sína uppivið brjóstið og hélt um hana
hvítum höndum. Og nú sagði hann óðamála: Ég þoli engar mcdalengingar.
Dómarinn veit vel, að þessi maður er stórhættulegur frjálsu þjóðfélagi. Við
höfum engan tíma til að vaka yfir þessu í alla nótt. Ég vil segja, að mér hafi
vel tekizt að fá einmitt vini hans og samherja til að snúa við honum baki
og flytja hann hingað til okkar. Enginn í þessu bæjarfélagi hefði farið betur
að því en ég, enda lagði ég mig í margfalda hættu. Og ég slapp, en náði
þó í hann. Hann er hér staddur, og við sleppum honum ekki. Fyrir hönd kvið-
dómenda segi ég: Dæmið hann til dauða.
Um stund varð grafarþögn í salnum. Hárkollubúinn dómarinn varð óró-
legur. Það var engu líkara en ræða hins svartklædda kæmi honum úr jafn-
vægi; hann missti glottið öðru sinni, og þagði. Ég beið. Kviðdómurinn beið.
Ég kom ekki upp orði, enda var ekki ætlazt til þess af neinum. Ég sá, að
dómarinn horfði út undan gleraugunum, fyrst á kviðdóminn, svo á mig;
síðan aftur á kviðdóminn.
Eftir langa þögn, við óeiru, sagði hann og beindi orðum sínum að mér:
Herra minn. Þér eruð í rauninni allra bezti maður; það erum vér allir. En
þér eruð líka fjarska mikill einfeldningur. Maður eins og þér —