Árbók skálda - 01.12.1956, Side 70

Bjarni Benediktsson frá Hofteigi:
Hann kom óboðinn inn í veröldina og var settur niður á útjaðar lífsins.
Bernska hans var ekki dagur og nótt, sumar og vetur, heldur linnulaus
sífran, volæði sem framlengdist viðstöðulaust af sjálfu sér. Mamma, gef mér
brauð, nuddaði hann þegar hann vissi að ekkert brauð var til. Það var oft-
ast fiskur, en hann nauðaði sífellt um kjöt. Nema þegar kýrin var þurr, rétt
fyrir burðinn — þá heimtaði hann mjólk. og aftur mjólk, en ekki endranær.
Annars varð hann snemma kaffimaður.
Móðir sonarins þoldi mikla önn fyrir hann; henni stóð beygur af kenjum
hans. Ef hún lét vilja sinn í ljós, var hann ævinlega upp á móti honum;
hafði jafnan á takteinum hundrað fleiri kröfur en hún gæti fullnægt. Enda
hafði hún ekki af miklu að má — einstæðingur í veröldinni, og hafði orðið
það á að unna í meinum, eins og segir í þjóðvísunni. Hinsvegar kunni
hún ekki alla vísuna, þar sem greinir frá því að bezt sé að unna ekki nein-
um — enda nokkuð á huldu hvort boðskapurinn kæmi að fullu haldi.
Þessi kona var ekki lengur mjög á faraldsfæti; en þá sjaldan hún fór í
Fjörðinn kom hún ævinlega með eitthvert munngæti handa honum, og gling-
ur. Hann át sælgætið með áfergju og heimtaði síðan meira, en braut gullin.
Þvínæst hélt hann áfram að vola og víla. Það var sjaldgæft að hann endur-
gyldi blíðuhót móður sinnar; og sem hann eltist fékk hann meiri andstyggð
á þvílíku kjassi, óvirkan viðbjóð.
Hann varð þrjózkur og hyskinn með aldrinum. Hann var sendur eftir hest-
um, en lagðist gjarnan í lautir og kom heim slyppur eftir langan tíma; það
var gengið á hann, en hann muldraði í barm sér eitthvað sem enginn henti
reiður á. Hann var atyrtur og skammaður, kallaður dauðans aumingi og
helvítis ræfill; en hann lét sér nægja að hengja hausinn, labbaði síðan á
brott, þvermóðskufullur, dauður á svip. Barsmíðar skildi hann ekki. Enginn
vissi til að hann ætti nokkurt áhugamál; skyldurækni var honum óþekkt
boðorð, sömuleiðis þakklátssemi eða greiðabragð. Þú þarna, sleðinn þinn —
þannig var hann ávarpaður löngum. Hann gegndi luntalega og ókst ekki
af stað fyrr en eftir margar atrennur. Hann hefur vonda vessa í blóðinu,
sögðu menn.
Hann var fermdur upp á faðirvorið og trúarjátninguna, sem er undirstaða
náðarinnar. Hann varð nokkurnveginn stautandi á bók, það mátti komast
með lagi fram úr klórinu hans; að öðru leyti fékkst hann ekki við menntir.
Og það var raunar engin náð.