Sveitarstjórnarmál - 01.10.1993, Blaðsíða 27

VERKASKIPTING RÍKIS OG SVEITARFÉLAGA
Skólar þurfa aö koma til móts viö æ fjölbreyttari hóp nemenda bæði hvaö námsgetu og áhuga varöar. Ljósm. Ljósmyndarinn, Jó-
hannes Long.
á viðhorfum almennings til hinna ýmsu stofnana í
þjóðfélaginu árið 1989, leiddi í ljós að skólakerfið á
undir högg að sækja. Aðeins 39% fólks töldu að
grunnskólinn sinnti hlutverki sínu vel og um 42% töldu
að framhaldsskólinn gerði það.)
Krafan um valddreifingu áleitnari
Á sama tíma og stjórnvöld standa frammi fyrir
auknum kröfum um markvissa stefnu í menntamálum
vaxa kröfur um valddreifingu í opinberri stjórnsýslu. Sú
krafa verður sífellt áleitnari að færa beri ákvörðunar-
valdið í meira mæli út úr ráðuneytunum og nær starfs-
vettvanginum sjálfum til að tengja betur völd og
ábyrgð. í menntamálum hefur þetta þýtt dreifingu valds
frá ráðuneytunum til sveitarstjórna, fræðsluumdæma og
skóla. En valddreifing hefur undantekningarlítið ýtt
undir kröfur um ábyrgðarskyldur skólastjórnenda og
opinbert gæðaeftirlit með skólastarfinu. Sú hætta er
ávallt fyrir hendi að framkvæmdaaðilar standi ekki
undir þeirri ábyrgð, sem þeim er falin, eða að sérstakar
aðstæður geri þeirn erfitt að uppfylla þá ábyrgð. Þá á sú
skoðun vaxandi fylgi að fagna að nemendur og að-
standendur þeirra, kennarar og almenningur eigi rétt á
því að skólastarf fullnægi ákveðnum lágmarkskröfum
og að gripið sé til viðeigandi ráðstafana, ef þróun mála
gefur tilefni til. Ýmislegt bendir því til þess að hlutverk
ríkisvaldsins í valddreifðu menntakerfi verði fyrst og
fremst fólgið í setningu skýrra markmiða með skóla-
starfi og endurskoðun menntastefnunnar, útgáfu við-
miðunarstundaskrár og eftirliti með því að þessum
reglum sé fylgt.
Ég gat þess áður að sveitarfélögin ættu að eiga hvað
auðveldast með að yfirtaka frá ríki verkefni grunnskól-
ans.
Þessi fullyrðing byggir á því að sveitarfélögin hafa
drjúga reynslu af rekstri grunnskólans, ýmist ein sér eða
í samvinnu, þar sem fámenn sveitarfélög hafa gert
samning um sameiginlegan rekstur skóla. I annan stað
má nefna að í 14. kafla gildandi laga um grunnskóla er
ótvírætt kveðið á um þá meginreglu að sveitarfélögin
greiði rekstur og stofnkostnað grunnskóla en ríkissjóð-
ur greiði á hinn bóginn tiltekna launaliði. Því liggur
beinast við að gera meginregluna að allsherjarreglu og
fela sveitarfélögunum að fullu rekstur grunnskólans. Þá
má ennfremur færa fram þau rök að rekstur grunnskóla
er dæmigert staðbundið verkefni, og trúr því markmiði
að sveitarfélögin eigi einkum að hafa með höndum
verkefni, sem ráðast af staðbundnum þörfum, og þar
sem ætla má að þekking á aðstæðum ásamt frumkvæði
heimamanna leiði til skilvirkari þjónustu, þá tel ég
273