Sveitarstjórnarmál - 01.06.1996, Blaðsíða 23

FRÆÐSLUMÁL
Fræðsluskrifstofur - skólamála-
skrifstofur
Helgi Jónasson, jrœðslustjóri Reykjanesumdœmis
Með setningu grunnskólalaganna vorið
1974 var lögfest ný skólastefna í landinu.
Hlutverk grunnskólans var skilgreint
með þeint hætti að skólanum var gert
skylt að koma til móts við þarfir nem-
enda sinna.
Hér var um grundvallarbreytingu að
ræða frá fyrri skilgreiningu þar sem
skyldur skólans gagnvart nemendum
voru fyrst og fremst að kenna tilteknar
námsgreinar. Nemendum var aftur á móti
skylt að uppfylla kröfur skólans.
Til þess að auðvelda framkvæmd þess-
arar nýju skólastefnu var nauðsynlegt að
færa yfirstjóm grunnskólanna heim í héruð og var land-
inu skipt í átta fræðsluumdæmi og stofnuð embætti
fræðslustjóra sem áttu að hafa umsjón með kennslu og
skólahaldi í viðkomandi fræðsluumdæmi. Fræðslustjór-
unum var falið að koma á fót sérfræðiþjónustu fyrir
skóla til þess að auðvelda þeim að koma til móts við
þarfir allra nemenda.
Þessi sérfræðiþjónusta byggðist aðallega á almennum
leiðbeiningum við stjórn og starfsemi skóla, kennsluráð-
gjöf og sálfræðiþjónustu.
Hlutverk kennsluráðgjafar og sálfræðiþjónustu var
fyrst og fremst aðstoð og ráðgjöf við kennara og aðra
starfsmenn skóla við úrlausnir þeirra mála sem unnið
var að hverju sinni. Annars vegar voru kennurum og
öðrum starfsmönnum skóla veittar almennar leiðbein-
ingar urn meðferð mála og hins vegar aðstoð og ráðgjöf
við lausn einstakra mála.
Fræðslustjóramir lögðu áherslu á að efla skólana fag-
lega svo að þeir yrðu sem færastir um að sinna því lög-
bundna viðfangsefni að koma til móts við þarfir nem-
enda og bjóða þeim upp á kennslu og námsaðstæður
sem miðast við þarfir hvers og eins.
Með þetta að leiðarljósi hafa fræðsluskrifstofurnar
stuðlað eftir mætti að endur- og framhaldsmenntun
kennara í samvinnu við Kennaraháskóla Islands. Þessi
viðleitni hefur leitt til þess að verulega hefur fjölgað sér-
menntuðum kennurum og hafa þeir flestir skilað sér til
starfa í skólum landsins. Þessi fjölgun
sérmenntaðra kennara hefur leitt til þess
að skólamir eru nú faglega færir um að
taka við mun erfiðari kennsluviðfangs-
efnum en áður.
Eftir því sem færni skólanna vex fjölg-
ar þeim foreldrum nemenda með sérþarf-
ir sem gera kröfu til þess að börn þeirra
fái kennslu við hæfi í sínum heimaskóla.
Skipting landsins í fræðsluumdæmi var
nauðsynleg til þess að skólar alls staðar á
landinu gætu sinnt því hlutverki sem
grunnskólalögin lögðu þeim á herðar.
Þessi skipan hafði bæði kosti og ókosti.
Kostimir vom fyrst og fremst þeir að hægt var að nota
staðarþekkingu og viðhorf til lausnar á ýmsum vanda-
málum sem upp komu við framkvæmd laganna.
Fræðslustjórar höfðu heimild til margvíslegra tilhliðrana
og gátu með ýmsum hætti nýtt þann sérstaka kvóta sem
þeir höfðu til ráðstöfunar til að leysa margvísleg vanda-
mál í skólastarfi sem oft eru breytileg frá einum tíma til
annars. Okostimir voru fyrst og fremst þeir að fræðslu-
umdæmin höfðu mjög óljósa stöðu í stjómkerfinu og til-
heyrðu hvorki ríki né sveitarfélögum. Fræðslustjóri hafði
að vísu stjórnskipulega stöðu sem embættismaður ríkis-
ins. Sveitarstjómir réðu engu um starfsemi fræðsluskrif-
stofanna og höfðu mjög takmörkuð áhrif á sjálft skóla-
starfið.
Með setningu nýrra laga um grunnskóla árið 1995 er
lögfest að frá og með I. ágúst 1996 skuli allur rekstur og
ábyrgð á starfi grunnskólanna flytjast til sveitarstjóma.
Með því verður öll ákvarðanataka um skólarekstur ein-
faldari og sveigjanlegri. Auðveldara verður að tengja
skólastarfið við annað ungmennastarf á vegum sveitarfé-
laganna. Félagsleg viðfangsefni á þessu sviði ættu að
verða auðveldari viðfangs þegar slík þjónusta er á einni
hendi. Þjónusta við nemendur með sérþarfir ætti að
verða betri og persónulegri.
Sveitarfélögin taka við verkefnum fræðsluskrifstof-
anna og hafa frá 1. ágúst 1996 umsjón með kennslu og
skólahaldi og sjá um öll fjármál og áætlanagerð þar að
85