Sveitarstjórnarmál - 01.06.1996, Blaðsíða 32

ALMENNINGSBÓKASÖFN
kaupa það sem beðið er um, innan
ramma fjárveitinga. Eg tel það ekki
okkar hlutverk að velja efni fyrir
fólk. Því eru keyptar inn hér svo-
kallaðar „sjoppubókmenntir’* að
hluta. Mín reynsla er nú sú að inni-
hald þeirra er oft ekki verri bók-
menntir en innbundnar ..jólaútgáfu-
bækur“ af sömu tegund. Ég hef
einnig oft velt því fyrir mér hvers
vegna fræðibókum, frumsömdum
og þýddum, sem ekki standast kröf-
ur um frágang, hjálparskrár og til-
vísanir, sé ekki alveg eins hafnað og
áðurnefndum bókmenntum. Reglur
um innkaup eru í sífelldri endur-
skoðun og tengjast nýjum markmið-
um sem unnið er að fyrir safnið.
Þess má líka geta að starf PR-hóps
forstöðumanna almenningssafna
tengist mótun nýrra markmiða.
Þessar reglur eru eftirfarandi:
- þeir sem ekki eiga aðgang að
öðrum söfnum ganga fyrir með
þjónustu
- leggja áherslu á að sinna af-
þreyingarlestri/horfun/hlustun og
tómstundaiðju almennings ásamt
endurmenntun og sjálfsnámi
- kaupa allar íslenskar bækur á
almennum markaði
- kaupa ekki kennslubækur fyrir
framhaldsskóla svæðisins nema til
nota á lessal
- beiðni um bókakaup frá lánþega
ganga fyrir svo fremi að ekki sé um
kennslubók að ræða
- eftirspurn ræður fjölda eintaka
af hverjum titli að ákveðnu marki
- eiga frekar fleiri titla en mörg
eintök af sömu bók
- koma á samræmingu og sam-
vinnu í innkaupum allra bókasafna
sveitarfélagsins/umdæmisins (Ijós-
rita og faxa t.d. greinar úr tímaritum
og senda á milli í stað þess að mörg
söfn kaupi sama tímaritið en svo eru
önnur ekki til á svæðinu)
- nota millisafnalánaþjónustu til
hins ýtrasta.
Þessar vinnureglur byggja óneit-
anlega á kenningum Ranganathans
frá 1931 um þjónustu bókasafna
(Five laws of library service) sem
enn eru í fullu gildi. Þær eru eftir-
taldar:
1. Bækur eru til að nota þær
2. Bók fyrir sérhvern lesanda
3. Lesanda fyrir sérhverja bók
4. Spara tíma lesandans
5. Bókasöfn eru lifandi stofnanir
Ný lög um almennings-
bókasöfn
Eins og sjá má af því sem þegar
hefur komið fram hér að framan er
löngu tímabært að endurskoða lög
um almenningsbókasöfn og móta
framtíðarstefnu bókasafna í upplýs-
ingasamfélagi þar sem hraði og
tækni ráða ríkjum. Síðast var gerð
tilraun til þessa árið 1990. Þá var
búið að vinna frumvarp til laga sem
leggja átti fyrir Alþingi 1990-1991
en það var aldrei lagt fram. A sama
tíma var lögð vinna í mótun stefnu í
málefnum bókasafna af nefnd á
vegum menntamálaráðuneytisins.
Tillögur nefndarinnar, Stefnumörk-
un í bókasafna- og upplýsingamál-
um til aldamóta, dagaði uppi í ráðu-
neytinu.
I byrjun þessa árs sendi mennta-
málaráðuneytið frá sér I krafti upp-
lýsinga: tillögur menntamálaráðu-
neytisins um menntun, menningu og
upplýsingatækni 1996-1999. Þar er
gert ráð fyrir því að almennings-
bókasöfn gegni mikilvægu hlutverki
í upplýsingasamfélagi og hafi eftir-
farandi að markmiði:
Almenningsbókasöfn tryggi al-
menningi aðgang að tölvubúnaði og
upplýsingum á tölvutœku formi,
að Menningarnetinu og öðrum
upplýsingum á Internetinu, auk
margmiðlunarefnis.
Nefnd um tengingu íslenskra
bókasafna í stafrænt upplýsinganet
starfaði einnig á vegum ráðuneytis-
ins á síðasta ári og skilaði skýrslu til
ráðherra í janúar 1996 þar sem gerð-
ar voru tillögur um hlutverk al-
menningsbókasafna í nútímaþjóðfé-
lagi. I ritinu I krafti upplýsinga er
tekið undir markmið nefndarinnar
um hlutverk bókasafna. Þessi nefnd
gerði einnig tillögur að nýjum lög-
um um almenningsbókasöfn. Al-
menningsbókaverðir eru mjög bjart-
sýnir á að ný lög verði sett á árinu
1996.
Lokaorö
Eins og fram kom fyrr í þessari
grein hafa útlán aukist um 75% á
síðustu fjórum árum á Bókasafni
Reykjanesbæjar og lánþegum fjölg-
að um rúm 130%. Megnið af útlán-
unum er bókmenntir til afþreyingar-
lesturs. Stundum hefur maður óneit-
anlega áhyggjur af einhliða bókavali
lánþega, en margir lesa sig frá þess-
um bókum og bókmenntasmekkur
brcytist með árunum.
A sama tíma og fólk um allan
heim hefur áhyggjur af ólæsi kætast
íslenskir almenningsbókaverðir yfir
hækkandi útlánatölum. Þeir hljóta
að leggja sig fram við að bjóða upp
á það sem fólk vill lesa í þeirri von
að heimur bókarinnar lifi áfram og
komandi kynslóðir eigi einnig eftir
að eiga góðar stundir með bók í
hönd.
HEIMILDIR:
I krafti upplýsinga: tillögur menntamála-
ráðuneytisins um menntun, menningu og
upplýsingatækni 1996-1999. 1996.
Reykjavík: Menntamálaráðuneytið.
Lancaster, F. W. 1993. If you want to
evaluate your library ... 2nd ed.
Champaign, IL: University of Illinois.
Lágmarksframlög sveitarfélaga til almenn-
ingsbókasafna skv. lögum nr. 50/1978.
1995. Reykjavík: Hagstofa Islands.
Lög um almenningsbókasöfn nr. 50/1976.
Reglugerð um almenningsbókasöfn nr.
138/1978.
Skýrsla og tillögur um tengingu íslenskra
bókasafna í stafrænt upplýsinganet.
1996. Reykjavík: Menntamálaráðuneyt-
ið.
Stefnumörkun f bókasafna- og upplýsinga-
málum til aldamóta. 1991. Reykjavik:
Menntamálaráðuneytið.
94