Sveitarstjórnarmál - 01.06.1996, Síða 40

UMHVERFISMÁL
Á myndinni sést safnkassinn sem notaður var í tilrauninni.
Hann er 170 I, úr viöi og varmaeinangraöur á hliöum, í loki og í
botninn meö 5 cm þykku frauöplasti. Utan um þaö er plastfilma
til aö raki eyöileggi ekki einangrunina. Einangrunarplatan í
botninum er alsett götum sem loftar í gegnum og einnig er net i
botninum til aö hindra aö mýs og önnur dýr komist inn í kass-
ann. Viö efnisval er lögö áhersla á umhverfisvæn efni. Greinar-
höfundur tók myndina en teikningin á vinstri síöunni er eftir
Böövar Leós.
hitastig í safnkössum mælt.
Einnig var kannað hversu
mikið magn lífræns úr-
gangs fellur til á heimilun-
um og hvernig og hve mik-
ið af svokölluðum stoðefn-
um þátttakendur notuðu.
Stoðefni eru t.d. trjákurl,
þurrkaður garðagróður og
hey. Nauðsynlegt er að
blanda þeim saman við al-
mennan lífrænan eldhúsúr-
gang til að jarðgerðin takist
vel. Þar sem tiltölulega lítið
er um þessi efni hjá íbúun-
um sjálfum var athugað
hvort minnka mætti notkun
þeirra með því að nota dag-
blaðapappír og pappa í
staðinn. Gæði jarðvegsbæt-
isins voru könnuð með til-
liti til þungmálma og nær-
ingarefna. I lok tilraunar-
innar fór fram við-
horfskönnun meðal allra
þátttakendanna og haldinn
fundur með þeim. Þannig
fékkst ágætt yfirlit yfir við-
horl' þeirra til heimajarð-
gerðarinnar.
Heimajarögerö á
fullan rétt á sér
hérlendis
Ekkert er því til fyrir-
stöðu að sveitarfélög á Is-
landi taki upp heimajarðgerð sem
hluta af sorpmeðhöndlunarkerfi
sínu. Jarðgerðin gengur vel svo
framarlega sem fólk hefur góð
varmaeinangruð ílát, nægan úrgang
og stoðefni og fari eftir leiðbeining-
um um það hvernig eigi að standa
að heimajarðgerðinni.
Vel hannaó safnílát og
fræösla eru forsendur
velgengni
Vel hannað safnílát er ein af for-
senduni þess að jarðgerðin gangi
vel. Notuð voru norsk 170 lítra
safnílát úr viði sem reyndust vel.
Stærð þeirra er heppileg fyrir
þriggja til fimm manna fjölskyldur.
Dátin eru varmaeinangruð og í safn-
kössum margra þátttakenda hélst
góður hiti. um 40 - 60° C allt árið.
A meðfylgjandi mynd má sjá með-
alhita í öllum safnkössunum á Kjal-
arnesi við hverja mælingu, hann er
alltaf yfir 30° C. Nauðsynlegt er að
ílátin séu varmaeinangruð og sterk-
byggð þannig að þau þoli íslenska
veðráttu. Ilát til þessara nota hafa
enn ekki verið framleidd hérlendis,
en þau eru tiltölulega einföld í smíð-
um.
Á Kjalarnesi jarðgerðu þátttak-
endur um 30% af heildarþyngd
heimilisúrgangsins, sem eru um 53
kg á hvern íbúa á ári. Lífrænn úr-
gangur úr garðinum, sem notaður
var sem stoðefni, er hér ekki með-
talinn.
Sveitarfélög þurfa
aö aóstoöa vió öfl-
un stoöefna
Stoðefnanotkun fólks er
mjög misjöfn, en hún er
nokkuð meiri á sumrin en á
veturna, enda fellur stoð-
efni til á þeim tíma í görð-
um fólks. Hlutfallsleg
notkun stoðefnis og lífræns
úrgangs er á bilinu 1 kg
stoðefnis á móti 2 til 5 kg
lífræns úrgangs. Hefð-
bundin stoðefni eins og
spænir og kurlaðar trjá-
greinar voru mest notuð en
einnig var algengt að nota
hey. Yfir sumarmánuðina
notuðu þátttakendur einnig
ýmsan garðagróður. Dag-
blöð og pappír nýtast ekki
vel sem stoðefni og koma
alls ekki í staðinn fyrir
hefðbundnu stoðefnin.
Ohætt er þó að nota dag-
blaðapappír í litlu magni
með öðrum úrgangi í safn-
kassann, ef hann er tættur
niður. Ef slíkt er ekki gert
gerir dagblaðapappír meira
ógagn en gagn. Ekki þarf
að hafa áhyggjur af auknu
innihaldi þungmálma í
jarðvegsbætinum samfara
hóflegri notkun dagblaða-
pappírs.
Reynslan sýndi að almennt fellur
ekki til nægjanlegt magn stoðefna á
heimilum fólks, þannig að leita þarf
aðfanga utan heimilisins. Mikilvægt
er því að sveitarfélagið aðstoði íbú-
ana við öflun stoðefna.
Gæöi jarövegsbætisins
Efnagreiningar sýndu að þung-
málmainnihald í jarðvegsbætinum
er lágt. Mikilvægt er þó að gæta vel
að því hvað lagt er í safnkassann til
að tryggja gæði jarðvegsbætisins.
Ekki skal nota spæni úr fúavörðu
timbri, því með honum geta borist
kopar, króm og arsen. Spæni úr
tirnbri sem á eru málningarafgangar
ætti heldur ekki að nota því þannig
getur kadmíum slæðst með.
1 02