Sveitarstjórnarmál - 01.06.1998, Blaðsíða 30

BYGGÐAMÁL
Niðurstaðan er því sú að iðnstörf-
um hefur fækkað mjög á liðnum
árum. Arsverkum í almennum iðn-
aði mun líklega fækka um 800 á
næstu fimm árum, en ársverkum í
byggingariðnaði og við stóriðju
fjölgar sennilega um 3000. Meiri-
hluti aukningarinnar er tímabundinn
og tengist stóriðjuframkvæmdum.
Verslun, viðskipti og þjónusta.
Ársverkum í verslun og þjónustu
hefur fjölgað mjög á liðnum árum
hér á landi og erlendis. Hér verður
fjallað um horfur í nokkrum þjón-
ustugreinum.
Fjöldi ársverka í verslun og við-
skiptum hefur nánast staðið í stað
frá árinu 1988 en nær stöðug fjölg-
un hafði verði í greininni fram að
þeim tíma. Stöðnunin stafar einkum
af breytingum í versluninni, þ.e.
fjölgun stórmarkaða og samdrætti í
smásöluverslun en efnahagssam-
dráttur á einnig hlut að máli. Hann
kemur ávallt illa niður á verslun.
Horfur í verslun eru góðar á næstu
árum. Vænta má aukinna viðskipta
með stöðugum hagvexti sem spáð er
á næstunni. Einnig er áætlað að
þjóðinni fjölgi um 1% á næstu
árum. Þá koma nýir verslunarhættir,
svo sem viðskipti á Netinu, til með
að efla verslun og viðskipti. Hins
vegar eru blikur á lofti í verslun á
landsbyggðinni sem víða á í vök að
verjast. Að þessu gefnu er gert ráð
fyrir að ársverkum í verslun fjölgi
nokkuð á næstu árum.
I bönkum hefur gætt mikillar
hagræðingar vegna nútíma tölvu-
tækni og viðskiptahátta, svo sem
hraðbanka, greiðslukorta, heima-
banka o.fl. þar sem viðskiptavinur-
inn sinnir mun fleiri þáttum en áður.
Ennfremur verða aðrar tækninýj-
ungar, eins og optiskir lesarar sem
afnema innslátt að mestu, teknar í
notkun fljótlega. Þá hafa bankar
verið sameinaðir og ekki sér fyrir
endann á þeirri þróun þar sem
einkavæðing ríkisbanka er fyrirhug-
uð. Félagsmönnum Sambands ís-
lenskra bankamanna fækkaði af
þessum sökum um 308, eða um
8,7% á árunum 1991-1996. Nor-
rænu bankastarfsfólki fækkaði um
11,5 af hundraði á sama tíma. Á
fyrmefndu tímabili fækkaði norræn-
um bönkum og sparisjóðum úr 1512
í 844 (41% fækkun) en bankaútibú-
um fækkaði nokkru minna.* Með
hliðsjón af þessari þróun er þess að
* NBUs statistikrapport 1996.
vænta að ársverkum fækki enn frek-
ar á næstunni.
Frá árinu 1990 hefur ársverkum í
menntakerfinu fjölgað um liðlega
0,5% árlega.* Miklar líkur eru á því
að sú fjölgun haldi áfram þar sem
sífellt fleiri einstaklingar stunda
bæði framhalds- og háskólanám og
rannsóknar- og þróunarstarf færist
sífellt í vöxt. Nú er skortur á grunn-
og framhaldsskólakennurum með
réttindi víða urn land og vænta má
fjölgunar í röðum sérfræðinga og
tæknimenntaðs fólks. Betri afkorna í
ríkisfjármálum og efnahagsupp-
gangur eykur væntanlega hag
menntakerfisins auk þess að fyrir-
tækin verja líklega meiru fé til
menntunar- og rannsóknarmála á
næstu árum.
Svipuð þróun mun líklega eiga
sér stað í heilbrigðiskerfinu sem
hefur vaxið mjög á undanförnum
áratugum en fjöldi ársverka hefur
staðið í stað eða minnkað lítillega
eftir 1990.** Um þessar mundir er
skortur á læknum í ákveðnum grein-
um og hjúkrunarfólki og þörf fyrir
heilsugæsluþjónustu kann að aukast
á næstunni þar sem þjóðin mun eld-
ast á næstu áratugum. Því er líklegt
að fjölga þurfi í heilbrigðiskerfinu.
Vandinn er hins vegar að fjármagna
heilbrigðiskerfið. Spáð er fjölgun
ársverka í mennta- og heilbrigðis-
keríinu á næstu árum.
Enn sem komið er er þjónusta við
atvinnulíf ekki fjölmenn atvinnu-
grein en þar voru skráð um 5000
ársverk árið 1994. Bókhaldsþjón-
usta, endurskoðun, auglýsingar, ráð-
gjöf, tölvuþjónusta og markaðsrann-
sóknir teljast til þjónustu við at-
vinnulíf auk annarrar starfsemi. Lík-
lega mun fjölga í þessum greinum á
næstu árum með öflugra efnahags-
lífi og breyttum áherslum, svo sem
vegna vaxandi þarfar fyrir ráðgjöf,
auglýsingar og markaðsrannsóknir.
Spáð er að störfum er flokkast undir
þjónustu við atvinnulíf fjölgi lítil-
* Hagstofa íslands, 1996: Vinnuafl 1963-1990;
Byggðastofnun, þróunars\'ið.
** Sömu heimildir.
Pví er spáö aö landbúnaðarstörfum fækki lítillega á næstu árum. Myndin sýnir skag-
firska bændur í heyskap. Ljósm. Pedersen. Ljósmyndaþjónusta Sauöárkróki.
92