Sveitarstjórnarmál - 01.06.1998, Blaðsíða 33

MENNINGARMÁL
Kirkjubæjarstofa á Kirkjubæjarklaustri
Jón Helgason, formaður stjómar Kirkjubajarstofu
Hinn 4. september 1997 opnaði Guð-
mundur Bjarnason umhverfisráðherra
Kirkjubæjarstofu að viðstöddum mörgum
gestum. Unnið hafði þá verið að stofnun
hennar frá því á fyrri hluta ársins 1996, en
segja má þó að hún hafi átt nokkuð lengri
aðdraganda.
Sveitimar milli Sanda, þ.e. Mýrdalssands
og Skeiðarársands, voru um aldir eitthvert
einangraðasta byggðarlag á landinu, þar
sem íbúar þeirra áttu lengsta leið að sækja
til verslunarstaðar yfir stórfljót og
eyðisanda. Og þótt vegasamband hafi komist á í báðar
áttir með tengingu hringvegarins árið 1974 þá er ennþá
hvergi eins langt til næstu hafna og kaupstaða, auk þess
sem það er afmarkað af eyðisöndum þar sem stórkost-
legar náttúruhamfarir dynja yfir nærri fyrirvaralaust.
Atvinnulíf og byggöarþróun
Vegna þessara aðstæðna hefur atvinnulífið verið ein-
hæft, fyrst og fremst sauðfjárrækt en einnig nokkur
mjólkurframleiðsla. Samdráttur í landbúnaði hlaut því
að bitna hart á byggðarlaginu. Árið 1987 lét Byggða-
stofnun gera úttekt á ástandi og horfum á svæðinu og
komu fram margar gagnlegar upplýsingar og ábendingar
í skýrslu hennar. Þar má nefna þörf á nánara sambandi
þáverandi sveitarfélaga og eflingu ferðaþjónustu.
Árið 1990 voru sveitarfélögin fimm, sem höfðu verið
í héraðinu í um það bil eina öld, sameinuð í Skaftár-
hrepp. Undanfari sameiningarinnar hafði verið náin
samvinna um skóla, heilsugæslu og á mörgum fleiri
sviðum, nú varð héraðið ein heild.
Stefnumörkun í feröaþjónustu
Tveimur árum síðar var samþykkt stefnumörkun í
ferðamálum fyrir sveitarfélagið. Þá var hafin mikil
stækkun á hóteli Bæjar hf. á Kirkjubæjarklaustri og hjá
nokkrum bændum í nágrenninu var ferðaþjónusta ört
vaxandi. Brýn þörf var fyrir þær framkvæmdir til þess
að geta tekið á móti sívaxandi fjölda ferðamanna, sem
leggja leið sína um héraðið um sumarleyfistímann. En
aukin fjárfesting, ónotuð aðra tíma ársins, og fækkandi
störf í landbúnaði kölluðu á að leitað yrði
leiða til að lengja nýtingartíma.
Náttúrurannsóknarstöö á
Kirkjubæjarklaustri
Árið 1992 setti Freysteinn Sigurðsson,
formaður Hins íslenska náttúrufræðifélags,
fram þá tillögu að komið yrði á fót náttúru-
rannsóknarstöð á Kirkjubæjarklaustri.
Þessa skoðun hefur hann ítrekað oft síðan.
Rök hans eru þau að náttúran á þessu svæði
sé „um marga hluti sérstök og um suma
einstök". „Þessar aðstæður má meta svo að ærin ástæða
sé til þess að setja á stofn sérstaka náttúrurannsóknarstöð
í Skaftafellsþingi“, sem „væri haganlegast staðsett á
Kirkjubæjarklaustri“.
Sveitarstjórn Skaftárhrepps fylgdi tillögu Freysteins
eftir og sendi umhverfisráðherra haustið 1995 erindi með
beiðni um stofnun náttúrufræðiseturs á Kirkjubæjar-
klaustri hið allra fyrsta. í svari umhverfisráðuneytisins er
bent á að Skaftárhreppur geti gerst aðili að Náttúrustofu
Suðurlands í Vestmannaeyjum, sem þá var verið að
stofna, en ekki gefið fyrirheit um aðra úrlausn.
Skýrsla Rannsóknarráös, „Rannsóknir og
feröaþjónusta“
í árslok 1995 birtist skýrsla Rannsóknarráðs Islands,
„Rannsóknir og ferðaþjónusta á Islandi". Þar er gerð til-
laga um þróunarstarf með áherslu á:
• „Að styrkja með nútímalegri upplýsingamiðlun stöðu
íslands sem náttúrulegs sýningarsvæðis í eldvirkni,
jarðhita, jökulmyndunum og hnattrænum breytingum
vegna þess hve auðsæ þessi einkenni eru.
• Að kynna sérstæða menningu og sögu, sem er mótuð
af sambúð þjóðarinnar við óblíð náttúruöfl og stór-
brotið land.“
Þegar greinarhöfundi barst þessi skýrsla í hendur setti
hann fram tillögu við framkvæmdastjóra Rannsóknar-
ráðs íslands um þriggja ára tilrauna- og þróunarverkefni
í ferðaþjónustu í Skaftárhreppi til að leggja Rannsóknar-
ráði lið við að hrinda af stað þessu áhugaverða og brýna
verkefni. Það hlytur að vera einstaklega vel við hæfi að
95