Helgafell - 01.09.1942, Síða 14

242
HELGAFELL
Ljóðið „Lækurinn", sem birc cr á öðrum stað í þessu hcfti, er ort nokkrum dögum
fyrir afmæli skáldsins í haust. Svo fjarri fer því, að nokkur ellimörk sé á því að sjá, að
hiklausc má telja það meðal beztu kvæða Sigurjóns Friðjónssonar. Ánægjulegt væri það að
vísu, að vér ættum vor á meðal skáld á svipuðum aldri, scm kvæði enn betur, en þrátt fyrir
töluverða umhugsun hefur oss orðið slíkt skáld torfundið að þessu sinni.
ENDURKOSNING Þeirrar skoðunar hefur nokkuð gætt í tali manna á meðal, að
MENNTAMÁLARÁÐS. endurkosningu Menntamálaráðs á sumarþinginu verði að meta
sem traustsyfirlýsingu meirihluta Alþingis til handa ráðinu,
cins og það var og er skipað, og þá jafnframt fullan ósigur ritliöfunda og listamanna í
„listamannadeilunni" að sinni. Helgafell telur enga ástæðu til að líta þannig á þetta mál.
Kosning Menntamálaráðs að þcssu sinni er aðeins til bráðabirgða, þar sem kjósa ber í ráðið
að nýju á næsta Alþingi, sem háð verður eftir þingkosningarnar í haust. Engin von var
til þess, að hagsmunamál rithöfunda og listamanna gæm fengið viðunandi afgreiðslu á
sumarþinginu, þótt þau hefðu vcrið tckin fyrir þá, þar scm starfstími þingsins var mjög
takmarkaður, og því frá upphafi ætlað að taka eingöngu til meðferðar önnur ákveðin
stórmál. Fyrir því mun Bandalag ísl. listamanna ekki hafa talið ástæðu til að leggja fram í
sumar neinar tillögur um breytingar á skipun ráðsins og starfsháttum, til þess að fá þær
fluttar á Alþingi. Miklar líkur eru til þess, að atkvæði hefðu fallið með öðrum hætti við
Menntamálaráðskosninguna í sumar, cf um frambúðarskipun hefði verið að ræða. En þing-
menn munu almennt hafa litið svo á, hverja afstöðu sem þeir hafa annars til þessara mála,
að kosningin í sutnar skipti lidu eða engu, þar sem með henni væri aðeins tjaldað til
cinnar nætur. Sagt er reyndar að formaður og forsætisráðherra Sjálfstæðisflokksins hafi beitt
sér mjög fyrir því að fá allt ráðið endurkosið, jafnvel gegn vilja sumra þeirra, scm áttu og
eiga þar sæti, en cðlilegasta skýringin á þeim afskiptum hans er sú, að hann hafi viljað veita
formanni ráðsins ódýrar sárabætur fyrirfram með þcssum hætti, fremur en að þau bendi til
þcss, að svo sé ástatt fyrir honum, að hann sé á öndverðum meiði við meginhluta flokks-
manna sinna og málgögn flokks síns í „listamannadeilunni". Aftur á móti mun verða fylgzt
með því af nokkurri adrygli, hvort þeir fjórir menntamcnn, sem endurkosnir voru í ráðið
að þessu sinni, virða svo að vettugi yfirlýstan vilja þeirra 66 rithöfunda og listamanna, sem
báru fram vantraust á fyrrverandi formann ráðsins í vor, að þeir endurkjósi hann fram
til jóla í vetur, jafnvel þótt slíkt kunni ekki að hafa miklar afleiðingar fyrir aðra en sam-
vizkur þeirra sjálfra.
Hagsmunamál og réttlætiskröfur íslenzkra rithöfunda og listmanna hafa sætt því ömur-
Iega hlutskipti undanfarin ár að vcra höfð að cins konar verzlunarvöru á Alþingi, af
ástæðum, sem þjóðkunnugt og þrálátt heimilisböl innan stærsta þingflokksins hefur skap-
að. Vissulega hefur þetta ástand verið öllum þeim, scm þar hafa átt hlut að máli, til lítillar
sxmdar, jafnvel þótt ýmsir merkir þingmenn telji sig hafa þær afsakanir í þessu efni, og
beri þær gjarnan fyrir sig, að réttlæti í garð rithöfunda og listamanna hafi verið fórnað að
undanförnu vegna annarra enn ríkari þjóðarhagsmuna. En þar sem nú má vænta mjög
brcyttra viðhorfa um skipun og sambúð flokkanna á næsta Alþingi, mætti jafnframt
búast við breydngu til batnaðar í þessu efni. Það skiptir t. d. ckki litlu máli, að almennt er
talið, að völd og vegur fyrrverandi forsætisráðherra, Hermanns Jónassonar, fari nú sívaxandi
í flokki hans, og allar líkur bendi til þess, að hann marki stcfnu flokksins á komandi árum.
Vafalaust hafa fáir fundið sárar til þeirrar illu flokksnauðsynjar að ofurselja rithöfunda og