Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.08.2013, Blaðsíða 23

18.8. 2013 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23
L
ágkolvetnamataræði hefur verið mikið
á vörum fólks undanfarið og heitar
umræður skapast um hvort slíkt mat-
aræði sé hollt og gott fyrir alla eða
einfaldlega misskilið.
Ingibjörg Gunnarsdóttir, prófessor í nær-
ingarfræði við matvæla- og
næringarfræðideild Háskóla
Íslands og deildarstjóri á
næringarstofu Landspítala,
segir lágkolvetnamataræði
geta haft ýmsar aukaverk-
anir og jafnvel slæmar af-
leiðingar ef því er fylgt eins
og lagt er upp með. Óraun-
hæft er að ætla að það leiði
til góðs að heil þjóð tileinki
sér slíkt mataræði. „Það sem næringarfræð-
ingar eru helst að gagnrýna varðandi þennan
kúr er þegar fólk sem er í kjörþyngd eða í
vægri ofþyngd að reyna að ná af sér ein-
hverjum fimm kílóum velji svo umdeilda leið-
ir,“ segir Ingibjörg. „Ég myndi aldrei ráð-
leggja manneskju að fara á lágkolvetnafæði
án eftirlits læknis og mikilvægt er líka að
fylgjast með næringarástandi fólks til langs
tíma þar sem fæðuflokkum sem veita okkur
mörg mikilvæg næringarefni er sleppt. Marg-
ir eru þó þeirrar skoðunar að valdir ein-
staklingar gætu notið góðs af slíkum kúr í
ákveðinn tíma. En mikilvægt er að árétta að
þarna erum við að tala um meðferð fyrir
einstakling sem er orðinn lífshættulega feit-
ur. Ennþá er mjög lítið vitað um lang-
tímaáhrifin og eftirlit heilbrigðisstarfsmanna
þar af leiðandi ennþá mikilvægara sé þessi
leið valin.“
Varasamt að hampa
beikoni og smjöri
Eins og flestum er
kunnugt snýst lág-
kolvetnamataræði
um það að útiloka
nánast allt kolvetni
úr fæðunni og inn-
byrða frekar fitu,
jafnvel mettaða fitu.
Slíkt telur Ingibjörg
mjög varasamt og þó svo að
kolvetnaskerðingin leiði til
þyngdartaps til skamms tíma
og hafi þannig ef til vill jákvæð
áhrif á efnaskiptin sé varasamt að tileinka
sér fæðuvenjur sem rannsóknir hafa ein-
dregið bent til þess að séu slæmar heilsunni
til langs tíma. „Offitumeðferð er langtíma-
meðferð,“ segir Ingibjörg. „Reykt og salt
beikon getur aldrei talist hollt miðað við þá
þekkingu sem við búum yfir í dag.“
Tískutrend tröllríður öllu
„Það er búið að innleiða þetta fæði á Íslandi
sem eitthvert tískutrend. Vitnað er í rann-
sóknir sem sýna fram á að þetta virki mjög
vel og engin ástæða til að rengja niðurstöður
þeirra rannsókna,“ segir Ingibjörg. „Hins
vegar er nauðsynlegt að benda á að offitu-
meðferð er einstaklings-
miðuð meðferð, unnin í
teymisvinnu ým-
issa heilbrigðis-
stétta, en að inn-
leiða og ráðleggja
meðferðarúrræði
við offitu fyrir heila
þjóð er alveg galið.“
Ingibjörg hefur þó
grun um að megnið af Ís-
lendingum sem telja sig vera á
eða eru að reyna að fylgja lágkol-
vetnamataræði sé í raun bara á fínu
megrunarfæði. „Fólk er þá kannski búið að
taka út gos, sælgæti og skera niður hvítt
brauð, hamborgara og pítsur og er í raun þá
að fylgja heilbrigðara mataræði en áður og
kallar það lágkolvetnamataræði þar sem kol-
vetnamagnið er lægra en það var áður en
átakið hófst enda búið að taka út óæskileg
fínunnin kolvetni. Ég segi þá bara, haldið því
áfram!“ segir Ingibjörg og hlær.
Allir fæðuflokkar mikilvægir
„Nauðsynlegt er að gera greinarmun á op-
inberum ráðleggingum um fæðuval sem eru
settar fram í þeim tilgangi að hvetja fólk til
þess að tileinka sér mataræði sem minnkar
líkur á ýmsum krónískum sjúkdómum í for-
varnaskyni annars vegar og meðferð-
arúrræðum hins vegar. Ýmsir sjúklingahópar
þurfa á sérfæði að halda, sem ekki eru alltaf
í takt við ráðleggingarnar eins og við þekkj-
um þær og eru settar fram fyrir almenning.
Enn og aftur erum við að tala um ein-
staklingsmiðaða næringarráðgjöf. Hver
fæðuflokkur er mikilvæg uppspretta lífs-
nauðsynlegra vítamína, steinefna og annarra
hollefna svo sem trefja. Ef sneiða þarf
framhjá einhverjum fæðuflokki vegna veik-
inda eða sjúkdóma þá er nauðsynlegt að fá
ráðleggingar hjá næringarfræðingi eða
næringarráðgjafa um það hvernig tryggja
megi nægjanlegt magn þessara efna og þar
með næringarástand til langs tíma. Það að
ráðleggja stórum hluta þjóðarinnar að til-
einka sér lágkolvetnamataræði mætti líkja
við að ráðleggja allri þjóðinni að taka blóð-
þrýstingslækkandi lyf. Við verðum að varast
að yfirfæra einstaklingsmiðaða næring-
armeðferð yfir á fjöldann og engar forsendur
eru fyrir því að senda alla eða stóran hluta
þjóðarinnar á lágkolvetnamataræði.“
Ávextir eru ríkir af kolvetn-
um og henta því lágkol-
vetnamataræði ekki vel.
Morgunblaðið/Arnaldur
LÁGKOLVETNAMATARÆÐI
„Beikon verður aldrei hollur matur“
LÁGKOLVETNAMATARÆÐI HEFUR VERIÐ MIKIÐ Í UMRÆÐUNNI UNDANFARIÐ ENDA ORÐIÐ ÁKVEÐIÐ TÍSKUFYRIRBÆRI EN INGIBJÖRG
GUNNARSDÓTTIR, PRÓFESSOR Í NÆRINGARFRÆÐI, SEGIR VARASAMT AÐ HEIL ÞJÓÐ FARI Á SAMA MATARÆÐI.
Gunnþórunn Jónsdóttir gunnthorunn@mbl.is
Ingibjörg
Gunnarsdóttir