Morgunblaðið - 14.12.2013, Blaðsíða 50

50 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. DESEMBER 2013
Ég hef verið að
velta fyrir mér merk-
ingu friðar þessa dag-
ana. Ef til vill er það
tímabært að hugsa
um frið á aðventu.
Hvað er friður? Ein-
falt svar er að sjálf-
sögðu það að friður
er staða þar sem ekk-
ert stríð ríkir. Þegar
við fréttum um að-
stæður í Sýrlandi eða Egyptalandi
þökkum við líklega öll fyrir að Ís-
land er ekki þátttakandi í stríði
við aðra þjóð eða að Íslendingar
eru ekki klofnir vegna borg-
arastríðs.
Samt verðum við að segja að
þessi skilgreining á friði, að friður
sé staða þar sem ekkert stríð sé í
gangi, sé frekar óvirk skilgreining.
Er sérhvert samfélag án stríðs
sannarlega friðsælt samfélag?
Ef fólk sem er í valdastöðu kúg-
ar ákveðinn hóp manna í sam-
félaginu með því að svipta hann
mannréttindum, ef það er fólk
sem eru fórnarlömb skipulagðs
eineltis eða mismunun, eða ef
margir unglingar þjást vegna
fíkniefnaneyslu, á slíkt samfélag
skilið að kallast „friðsælt sam-
félag“ þó að jafnvel ofbeldi vegna
stríðs sé ekki til staðar? Svarið
mun vera „Nei“. Ekki bara „nei“,
heldur geta slíkar aðstæður valdið
óeirðum og ólátum einhvern tíma í
framtíðinni.
Friður í virkri merkingu
Ef við skilgreinum frið á virkan
hátt mun skilgrein-
ingin vera eins og:
friður er staða þar
sem allir í viðkom-
andi samfélagi njóta
allra réttinda sinna,
taki þátt í samfélag-
inu á sinn hátt og að
allir geti tekið þátt í
umræðunni innan
ákveðins lýðræð-
islegs ramma. Sem
sé er þá nauðsynlegt
að réttlæti í sam-
félaginu stofnist í
ríkum mæli, auk þess að stríð sé
ekki til staðar.
Slík lýsing á friðsælu samfélagi
er, eins og auðsætt ætti að vera,
næstum því að lýsa hugmynda-
fræðilega fullkomnu samfélagi og
vissulega er erfitt að láta þann
draum rætast. Menn þurfa að
vinna í málinu endalaust til að ná
friði. Friður eða ást/kærleikur
eru hversdagsorð fyrir okkur, en
þau hafa þunga merkingu í sér.
Biskup Íslands, frú Agnes M.
Sigurðardóttir, hafði orð um frið
og réttlæti í þessari merkingu
eins og ég hef lýst hér, í ávarpi
sínu við setningu kirkjuþings í
nóvember sl. Hún sagðist hafa
orðið fyrir áhrifum af guðfræði í
Sri Lanka sem hún kynntist á
heimsþingi Alkirkjuráðsins sem
var haldið í Suður-Kóreu viku
fyrir kirkjuþingið.
„Öll þráum við frið og gerum
okkur grein fyrir því að friður,
jafnvægi, næst ekki nema rétt-
læti ríki. Við búum ekki við ófrið
af því tagi er margir sögðu frá á
heimsþinginu í Busan. … Samt
er þörf fyrirbæn til Guðs lífsins
um réttlæti og frið.
Það er ófriður í landi okkar. …
Ófriður í þeirri merkingu að
margir upplifa óréttlæti, þvingan-
ir, afskiptaleysi, ósjálfstæði,
ójafnrétti, kvíða, reiði“.
„Sambýlis“-guðfræði
Í Sri Lanka búa mörg þjóð-
arbrot saman og einnig eru í
landinu mörg trúarbrögð eins og
búddismi, hindúatrú, íslam og
kristni. En vegna skorts á rétt-
læti í samfélaginu hefur þjóðin
lent í borgarastríði fjórum sinn-
um frá 1983 til 2009. Í fjórða
stríðinu voru fleiri en tuttugu
þúsund borgarar drepnir. Að-
stæðurnar eru ennþá óstöðugar
og uppbygging réttlætis í sam-
félaginu virðist vera langt frá því
að vera fullnægjandi.
Í slíkum aðstæðum hafa margir
verið að vinna að því að byggja
upp jákvæð samskipti meðal
þjóðarbrotanna og trúarbragð-
anna í Sri Lanka. Sr. Dr. Rex Jo-
seph (d. 2007) var einn af þeim
og hann náði áberandi árangri í
samstöðu meðal trúarhópa í Sri
Lanka. Dr. Joseph líkti „sambúð“
mismunandi þjóðarbrota og
trúarbragða við tré eins og Ba-
nyan eða Palmya Palm, en þau
eru algeng tré í Sri Lanka. Þau
eru „sambýlis“(symbiosis) tré og
vaxa saman með því að láta
greinar sínar strjúka greinar
annarra trjáa. Þannig líta tvö tré
út eins og eitt tré. Með því að
vaxa á þennan hátt geta trén orð-
ið sterkari gegn vindum eða
stormum. Samt eru þau sjálfstæð
hvort frá öðru og þau stela ekki
næringu frá öðru tré eða trufla á
neinn hátt.
Dr. Joseph benti fólki í Sri
Lanka á að sambýlistrén væru
tákn fyrir það hvernig þjóðin í
Sri Lanka ætti að vera.
Í ljósi íslensks
raunveruleika
Ég held að það sé tvímælalaust
einnig verkefni okkar á Íslandi
að reyna að ná friði í virkri
merkingu. Eins og Agnes biskup
benti á er ófriður til staðar í
þjóðfélagi okkar. Og til þess
þurfum við einnig að ná réttlæti í
samfélaginu. Án réttlætis er frið-
ur aðeins yfirborðsfyrirbæri.
Og gleymum ekki „sambýlis-
trjánum“. Hér búa líka mismun-
andi hagsmunaðilar eins og fjöl-
breytileg trú- og lífsskoðunar-
félög. Réttlæti má ekki vera
réttlæti aðeins fyrir suma eða
fyrir mann sjálfan, heldur verður
það að vera réttlæti fyrir aðra
líka. Munum það, að láta órétt-
læti afskiptalaust ógnar friði
allra einhvern tíma í framtíðinni.
Sköpum frið og lifum saman í
honum.
Friður sé með oss og gleðileg
jól!
Friður sé með oss
Eftir Toshiki
Toma » Ófriður í þeirri
merkingu að margir
upplifa óréttlæti,
þvinganir, afskipta-
leysi, ósjálfstæði, ójafn-
rétti, kvíða, reiði“.
Toshiki Toma
Höfundur er prestur innflytjenda.
Móttaka aðsendra
greina
Morgunblaðið er vettvangur lif-
andi umræðu í landinu og birtir
aðsendar greinar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morg-
unblaðinu greinar eru vinsamlega
beðnir að nota innsendikerfi
blaðsins. Kerfið er auðvelt í notk-
un og tryggir öryggi í samskiptum
milli starfsfólks Morgunblaðsins
og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru send-
ar eru á aðra miðla.
Að senda grein
Kerfið er aðgengilegt undir
Morgunblaðslógóinu efst í hægra
horni forsíðu mbl.is. Þegar smellt
er á lógóið birtist felligluggi þar
sem liðurinn "Senda inn grein" er
valinn.
Í fyrsta skipti sem inn-
sendikerfið er notað þarf notand-
inn að nýskrá sig inn í kerfið. Ít-
arlegar leiðbeiningar fylgja hverju
þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem
notanda í kerfið nóg að slá inn
kennitölu notanda og lykilorð til
að opna svæðið. Hægt er að
senda greinar allan sólarhringinn.
Nánari upplýsingar veitir
starfsfólk Morgunblaðsins alla
virka daga í síma 569-1100 frá kl.
8-18.
mbl.is
alltaf - allstaðar
Hús verslunarinnar, Kringlunni 7 – har@har.is – s. 568 8305
HÁR
Upplýsingar um sölustaði hjá
GÆÐA HÁRVÖRUR Í JÓLAPAKKANN
S
jir
slít ek
öflu r
Frábært f rir há
rsá
a rl k l I
bble
r
ai
rc
on
tra
eð h
Ta
ng
le
ze h sti
s