Morgunblaðið - 28.12.2013, Blaðsíða 29

UMRÆÐAN 29
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. DESEMBER 2013
Ríkið hefur ekki tek-
ið staðgreiðslu af neinu
því fé sem greitt hefur
verið inn í lífeyrissjóð-
ina frá upphafi. Þess í
stað eru útgreiðslur líf-
eyris skattlagðar.
Þetta var gert í upp-
hafi lífeyrissjóðakerf-
isins til þess að sjóð-
irnir yrðu fljótari að
vaxa og dafna.
Það var gert ráð fyr-
ir því í árdaga kerfisins að lífeyr-
issjóðir skyldu að lágmarki ávaxtast
með 3,5% auk verðtryggingar. Þessi
tala hefur síðan lagt grunninn að
mun hærra vaxtastigi á Íslandi en í
öðrum löndum. Verður þetta atriði
mörgum ástæða til að krefjast inn-
göngu í Evrópusambandið og gjald-
miðilsskipta, þar sem húsnæðislán
eru þar ódýrari en hér tíðkast.
Sjaldan er minnst á þá staðreynd
að lán til atvinnurekstrar bera iðu-
lega mun hærri vexti erlendis en hér
tíðkast og þar eru vextir ekki lagðir
við höfuðstól lána heldur stað-
greiddir í hverjum mánuði.
Við blasir því við að ríkið er réttur
eigandi að nærri helm-
ingi alls fjár sem í líf-
eyrissjóðunum er. Eft-
ir því sem næst verður
komist nemur fjár-
hæðin sú meira en 1000
milljörðum.
Ríkið er að sligast
undir vaxtabyrði af lán-
um sínum sem sögð er
nema jafnvel 90 millj-
örðum árlega. Vanda-
mál heilbrigðiskerf-
isins eru á móti alþekkt
og eru talsvert minni
en þessi upphæð. Hér
skortir hjúkrunarrými fyrir aldraða
og svo mætti lengi telja. Alls staðar
vantar ekkert nema peninga.
Fengi ríkið þessa peninga núna til
ráðstöfunar eru þeir til sem segja að
það mundi skammt líða áður en rík-
issjóður væri sokkinn í sömu skulda-
stöðu aftur. Kjörnum fulltrúum sé
ekki hægt að treysta til annars en
skuldasöfnunar og gjafgerninga fyr-
ir lánsfé þar sem skattfé sleppir.
Auðvitað getur löggjafinn komið í
veg fyrir slíkt og sett í stjórnarskrá.
Svo eru aðrir sem telja að búið sé
að ofgreiða í lífeyrissjóðina við nú-
verandi aðstæður. Gjaldeyrishöftin
knýi nú sjóðina til óæskilegra fjár-
festinga innanlands. Hér séu að
myndast eignabólur og stjórn-
unarvöld séu að færast óeðlilega til
ókjörins fólks í stjórnum lífeyr-
issjóðanna. Tímabundið megi því
breyta iðgjöldum til sjóðanna. Enn
aðrir benda á þær óæskilegu breyt-
ingar í þjóðfélagsskipun sem sjóða-
veldið er að mynda.
Er engin millileið til í þessum mál-
um sem menn gætu sætt sig við?
Létta undir með ríkissjóði okkar
sem er í vanda staddur? Kjósa svo
fulltrúa framvegis af ábyrgð en ekki
af kæruleysi? Velja ráðdeildarfólk
fremur en ráðleysingja?
Má ekki ræða það að lífeyrissjóð-
irnir skili einhverju af því skattfé
sem þeir eru með innanborðs, í ljósi
erfiðra aðstæðna ríkissjóðs?
Eftir Halldór
Jónsson »Er engin millileið til í
þessum málum sem
menn gætu sætt sig við?
Létta undir með ríkis-
sjóði okkar sem er í
vanda staddur?
Halldór
Jónsson
Höfundur er verkfræðingur
og bloggari.
Lífeyrissjóðirnir skili skattfé
VIÐ ERUM
SÉRFRÆÐINGAR
Í GASI
Þú getur verið afslappaður og öruggur
við grillið með AGA gas. Öruggur um
að þú ert að nota gæðavöru og að
þú fáir góða þjónustu þegar þú þarft
áfyllingu á gashylkið, hvort sem þú
nýtir þér heimsendingarþjónustu á
höfuðborgarsvæðinu eða þegar þú
heimsækir söluaðila AGA.
Farðu á www.gas.is og finndu
nálægan sölustað eða sæktu
öryggisleiðbeiningar og fáðu
upplýsingar um AGA gas.
www.GAS.is
Amtmannsstíg 1 sími: 561·3303
101 Reykjavík · humarhusid@humarhusid.is
Hádegistilboð
Á stysta degi ársins
2013 var spurt í Viku-
lokum Ríkisútvarpsins
hvort rithöfundar læsu
rafbækur og varð fátt
um svör. Yrsa Sigurð-
ardóttir hafði keypt sér
kindil og átti í basli með
að kaupa sér rafbækur.
Fyrir tveimur árum
voru stofnaðar nokkrar
rafbókaverslanir hér á
landi. emma.is reið á
vaðið og bauð óvarðar bækur.
skinna.is setti vatnsmerki í bæk-
urnar svo að hægt væri að rekja þær,
en útgefendur tóku að selja rafbæk-
ur sem voru ritvarðar.
Þegar Bókatíðindum er flett kem-
ur í ljós að á þessu ári hafa einungis
verið gefnar út um 60 rafbækur. Þar
af virðist mér að rúmur tugur þeirra
teljist til fræðirita. Mikilvirkast á
þeim vettvangi er Lýðræðissetrið
ehf., en það hefur gefið út sjö bækur
eftir dr. Björn S. Stefánsson á ís-
lensku auk bókarinnar Lýðræði með
raðvali og sjóðvali og leiðbeiningarits
á nokkrum erlendum málum.
Jón Þ. Þór sagnfræðingur gaf út
bókina Sjóðurinn í febrúarbyrjun
sem rafbók, en sú bók virðist ekki
hafa ratað í Bókatíðindin. Þá skal
nefnd bókin „Guðrún og Friðgeir“
eftir Sigrúnu Pálsdóttur.
Í áðurnefndum útvarpsþætti töldu
rithöfundarnir Yrsa Sigurðardóttir
og Guðni Ágústsson engum vafa und-
irorpið að fólk vildi heldur hafa bæk-
ur á milli handanna en að fletta þeim
í raftækjum. Vissulega má til sanns
vegar færa að rafbækur hafi ókosti,
sem prentaðar bækur hafa ekki, en
þær hafa ýmsa kosti sem prentuðu
bækurnar vantar. Má þar m.a. nefna
hversu auðvelt er að fara á milli bók-
arhluta svo sem kafla, greina, fletta
upp aftanmálsgreinum, leita uppi at-
riðisorð o.s.frv. Þá rúmast fjölmarg-
ar bækur í hverju lestæki hvort sem
um er að ræða farsíma, spjaldtölvur
eða venjulegar borð- eða fartölvur.
Rafbækur eru ódýrari í fram-
leiðslu en hefðbundnar bækur og
auðvelt er að endurskoða þær og
breyta, ef þörf krefur. Þá opna þær
leið fyrir fólk sem getur ekki nýtt sér
prentað letur til lestrar. Sjóndapurt
fólk getur stillt letur þeirra að vild og
þeir, sem eru blindir
geta hlustað á þær með
talgervli.
Sala rafbóka hefur
vaxið svo mjög vest-
anhafs að undanförnu
að Amazon og aðrar
netverslanir selja nú
fleiri rafbækur en
prentuð rit. Hér er þró-
unin vart hafin. Skóla-
vefurinn hrinti af stað
rafbókaútgáfu af miklu
metnaði en ónógri
þekkingu fyrir nokkr-
um árum. Einkum var lögð rækt við
útgáfu bóka án höfundarréttar.
Nokkrir rithöfundar léðu Skólavefn-
um eða lestu.is bækur sínar til út-
gáfu, þar á meðal Matthías Johann-
essen, en lestu.is hefur gefið út eftir
hann smásögur og ljóð.
Að undanförnu hefur mönnum
orðið tíðrætt um hættur þær sem
stafa að íslenskri tungu og jafnvel er
því haldið fram að íslenska verði
horfin úr hópi tungumála árið 2100.
Nú þegar spjaldtölvuvæðingin er
hafin í skólum landsins verður að sjá
til þess að börn og unglingar fái bæk-
ur við sitt hæfi og nýta um leið kosti
tækjanna í þágu þeirra sem þurfa að
aðlaga lestur aðstæðum sínum. Þótt
sumir upplýsingafræðingar haldi því
fram að rafbækur séu bóla sem
hjaðnar, verður vart efast um að þær
verða og eru orðinn hluti menning-
arheims fjölmargra, sem vilja nýta
snjallsíma eða tölvur til lestrar. Þetta
vita þeir best, sem hafa farið með á
þriðja tug bóka í farteskinu á milli
landa, já, heilu doðrantana, ekki inn-
bundna heldur í farsímanum.
Hvenær skyldu útgefendur fræði-
bóka vakna af dvalanum? Hvenær
fáum við sagnfræðirit, bækur í raun-
vísindum eða hagfræði gefnar út sem
rafbækur? Hvenær bjóða dagblöðin
fólki að kaupa áskrift af epub- eða
kindilsútgáfum blaðanna? Háskóla-
samfélagið hefur enn lítt eða ekki
tekið við sér og fátítt er að fræðibæk-
ur sé að finna á leslistum sem raf-
bækur og enn er ekki hægt að kaupa
íslenskar rafbækur hjá Bóksölu
stúdenta. Gísli Sigurðsson lýsti því
eftirminnilega í útvarpsþætti fyrir
nokkru hvernig rafbækur gætu, ef
rétt væri staðið að, gerbylt upplifun
fólks á Íslendingasögunum. Svo er
einnig um fleiri svið. Rafbækur eru
eðlis síns vegna fýsilegur kostur til
að auka lestur ungs fólks Útgáfa
góðra rafbóka handa fólki á öllum
aldri stuðlar að varðveislu tungu-
málsins og eykur notkun þess.
Íslenskar rafbækur
í snjallsímanum
Eftir Arnþór
Helgason
»Útgáfa góðra raf-
bóka handa fólki á
öllum aldri stuðlar að
varðveislu tungumálsins
og eykur notkun þess.
Arnþór
Helgason Höfundur vinnur að útgáfu rafbóka.