Morgunblaðið - 28.12.2013, Blaðsíða 48

48 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. DESEMBER 2013
Þingkonurnar eru um 2400ára gamall skopleikurþannig að ein fyrsta spurn-ing áhorfandans hlýtur að
vera: Á verkið eitthvert erindi við
samtímann? Svarið er að mjög margt
rímar hér glettilega vel við það sem
við þekkjum enn í dag í hinni enda-
lausu leit, að minnsta kosti sumra
okkar, að réttlátu skipulagi. Þá er hér
einnig fengist við vandamál við fram-
kvæmd lýðræðisins og misjafna
framgöngu stjórnmálamanna en
hvort tveggja er afar kunnuglegt.
Hinn ágæti þýðandi verksins,
Kristján Árnason, skrifar athuga-
semdir og skýringar aftast bókinni
„Tvö leikrit um konur og stjórnmál“
sem geymir þýðingar hans á Lýsis-
trötu og Þingkonunum. Þar bendir
hann á að enginn getur „umsvifalaust
kippt skopleikjum Aristófanesar úr
því umhverfi er þeir spruttu upp úr
fyrir meir en tvö þúsund árum og
plantað þeim inn í gjörólíkt um-
hverfi“. Upphaflega verkið er fullt af
vísunum í samtíma skáldsins sem
enginn möguleiki er á að nútímamenn
skilji. Þannig verða bæði þýðandi og
síðar leikstjóri að breyta og yrkja að
nokkru leyti inn í verkið.
Kristján Árnason gerir þetta að
mínu mati oft mjög skemmtilega í
þýðingu sinni. Ljóst er þó að leik-
stjóri þarf að fara gagnrýnið yfir
hana, enda eru liðin 28 ár frá því að
Kristján gekk frá henni á bók. Auk
þess þarf leikstjórinn að leggja tals-
vert af mörkum. Benedikt Erlingsson
segir í leikskrá að í sínum huga sé
verkið „hluti af 2400 ára gömlu sam-
tali milli gamanleikjaskáldsins Ari-
stófanesar og heimspekingsins Plat-
ons“. Hugmyndir heimspekingsins
um ríkið og eðli þess hafi greinilega
verið þekktar þó að verk hans Ríkið
hafi komið út síðar. Benedikt hefur í
framhaldi af þessu ákveðið að auka
inn ræðum aðalpersónunnar Prax-
agóru sem teknar eru úr Ríkinu.
Þetta heppnast prýðilega og ýtir und-
ir þá þróun sem hún er látin taka úr
málsnjallri hugsjónamanneskju í sjó-
aðan og útspekúleraðan stjórnmála-
mann. Önnur viðbót sem að mínu
mati er einnig sérlega vel heppnuð er
söngur frelsisstyttunnar í upphafs-
atriði eftir hlé. Atriðið bendir
skemmtilega á að háleitar hugsjónir
rætast sjaldan og þá að minnsta kosti
ekki í smáatriðum.
Verkið Þingkonurnar segir frá því
hvernig konur taka sig saman og fara
á þing borgríkisins Aþenu dulbúnar
sem karlar. Þar ná þær undirtökum
og fá samþykkt sameignarþjóðfélag
þar sem konur ráða. Í verkinu er síð-
an sýnt fram á hversu torvelt getur
reynst að koma fögrum hugmyndum
í framkvæmd, hvernig þær geta snú-
ist í andhverfu sína og hversu mis-
jafnt mannlegt eðli er. Einnig er í
þessari sýningu lögð nokkur áhersla
á hvernig valdið spillir.
Sviðsmynd verksins er mjög
skemmtileg og má segja að hún dragi
vel fram spurninguna um hvort eitt-
hvað hafi breyst í eðli mannsins á
þeim öldum sem liðnar eru. Hún
kemur manni skemmtilega á óvart, er
raunar svo skemmtileg að mér finnst
það geti eyðilagt upplifunina fyrir
áhorfanda að lýsa henni nánar. Best
er að vera óundirbúinn þegar tjaldið
er dregið frá. Hér nægir að segja að
með leikmyndinni tekst vel að koma
verkinu bæði fyrir í Aþenu fyrir 2400
árum og á Íslandi í dag.
Harpa Arnardóttir leikur Praxa-
góru, leiðtoga kvennanna, vel. Gaman
er meðal annars að fylgjast með
hvernig vaxandi tign hennar birtist í
líkamstjáningu eftir því sem líður á
verkið. Atli Rafn Sigurðarson er
einnig afar skemmtilegur Blepýros,
maður hennar. Aðrir leikarar skila
verki sínu með prýði og má þar meðal
annars nefna Eddu Arnljótsdóttur,
Margréti Vilhjálmsdóttur og Ragn-
heiði Steindórsdóttur en þær eru all-
ar í tveimur hlutverkum auk þess að
vera hluti af kvennakórnum. Hera
Björk Þórhallsdóttir leikur og syngur
vel og söngur margra hinna
kvennanna kom einnig þægilega á
óvart.
Tónlist Egils Ólafssonar er mjög
skemmtilega flutt af fjórum hljóð-
færaleikurum. Þar eru hnappa-
harmónikka og strengjahljóðfærið
saz áberandi en einnig, flautur, gítar,
bassi og slagverk. Það er góð stígandi
í tónlistinni og hún er flutt af tals-
verðu afli og stuði undir lok leiksins.
Dansar og danshreyfingar eiga sinn
þátt í að gera uppfærsluna vel heppn-
aða. Tippaskak og kúkabrandarar
eru eðlilegur hluti af skopleiknum og
er sá þáttur hér reiddur fram af full-
um styrk og vekur talsverða kátínu
nú sem sjálfsagt fyrr á tímum.
Þetta er frumflutningur í atvinnu-
leikhúsi á Þingkonunum. Áður hefur
verkið verið flutt í þremur framhalds-
skólum enda rímar blautlegur húm-
orinn vel við menntaskólasmekk. Við
lestur Þingkvennanna fannst mér að
nokkru leyti skiljanlegt að verkið
hefði ekki verið tekið fyrr til sýningar
hjá atvinnuleikhúsi. Þrátt fyrir góða
spretti virkar það fremur rýrt. Þá
fylgja því ákveðnar takmarkanir
hversu tímatengdur skopleikurinn er.
Ég tel að aðstandendur þessarar
sýningar hafi með hugvitssamlegri og
hugmyndaríkri framsetningu fengið
nánast eins mikið út úr verkinu og
unnt er. Afraksturinn er ljúf kvöld-
stund sem býður upp á vangaveltur.
Hiklaust má taka undir lokaorð
Benedikts Erlingssonar leikstjóra í
leikskrá verksins þar sem hann segir:
„Mér finnst það ekki ástæðulaust að
leita aftur til upprunans og skoða
hvernig trúðurinn Aristófanes teflir
fram mannlegu eðli gegn hinni há-
leitu hugmynd. Þessi glíma á sér enn
stað og er okkur eilíft sorgar- og
skemmtiefni.“
Ljúf kvöldstund sem
býður upp á vangaveltur
Ljósmynd/Eddi
Skemmtiefni „Ég tel að aðstandendur þessarar sýningar hafi með hugvits-
samlegri og hugmyndaríkri framsetningu fengið nánast eins mikið út úr
verkinu og unnt er. Afraksturinn er ljúf kvöldstund …“ skrifar rýnir.
Þjóðleikhúsið
Þingkonurnar bbbmn
Þingkonurnar eftir Aristófanes í þýð-
ingu Kristjáns Árnasonar.
Leikarar: Atli Rafn Sigurðarson, Baldur
Trausti Hreinsson, Edda Arnljótsdóttir,
Guðrún Snæfríður Gísladóttir, Harpa
Arnardóttir, Margrét Vilhjálmsdóttir,
Oddur Júlíusson, Ragnheiður Stein-
dórsdóttir, Salóme Rannveig Gunnars-
dóttir, Þorleifur Einarsson, Þorsteinn
Bachmann.
Tónlist: Egill Ólafsson, tónlistarfólk: Ás-
geir Ásgeirsson, Brynhildur Oddsdóttir,
Erla Stefánsdóttir, Hera Björk Þórhalls-
dóttir, Matti Kallio, leikmynd: Axel Hall-
kell, búningar: Helga Rós V. Hannam,
lýsing: Ólafur Ágúst Stefánsson, sviðs-
hreyfingar: Steinunn Ketilsdóttir,
dramatúrg: Halldór Halldórsson.
Leikstjórn og leikgerð: Benedikt
Erlingsson.
Frumsýning á stóra sviði Þjóðleikhúss-
ins 26. desember 2013.
SIGURÐUR G.
VALGEIRSSON
LEIKLIST
Söngsveitin Fílharmónía heldur
sína árlegu jólatónleika í Háteigs-
kirkju í kvöld, laugardag, og hefj-
ast þeir klukkan 20. Söngsveitin
var stofnuð árið 1959 og hefur á
liðnum áratugum auðgað tónlistar-
lífið hér á fjölbreytilegan hátt.
Einsöngvari með kórnum að
þessu sinni er Benedikt Krist-
jánsson, hinn ungi en eftirsótti ten-
órsöngvari. Benedikt starfar meðal
annars í Þýskalandi um þessar
mundir og söng nýverið titilhlut-
verk óperunnar Skraddarinn hug-
prúði í Staatsoper í Berlín.
Á efnisskrá Söngsveitarinnar Fíl-
harmóníu í kvöld er fjölbreytileg
hátíðartónlist, innlend og erlend.
Þá verða frumflutt tvö kórlög eftir
Oliver Kentish við enskar þjóð-
vísur. Á tónleikunum leikur Sophie
Marie Schoonjans undir hjá kórn-
um á hörpu en stjórnandi hans er
Magnús Ragnarsson.
Tónleikar Söngsveit-
arinnar Fílharmóníu
Einsöngvarinn Benedikt Kristjáns-
son kemur fram með kórnum.
Út er komin bókin „Menning og listir“ eftir Einar Guð-
mundsson og inniheldur greinar sem hann skrifaði í
Morgunblaðið á árunum 1985 til 1993. Fjölluðu þær um
myndlistarsýningar í ýmsum borgum Evrópu.
Höfundurinn, sem er fæddur árið 1946, hefur um
langt árabil verið búsettur á meginlandinu og skrifað
frá heimaborg sinni, München. Segir hann að „með
þessari síðbúnu endurútgáfu greinanna, sé „viðleitni
sýnd til að reyna að halda Evrópuglugga opnum …“
„Menning og listir“ er sú sjötta í flokki Silverpress-
bóka sem höfundurinn hefur sent frá sér eftir aldamót.
Morgunblaðsgreinar Einars
Kápa bókar Einars.