Stígandi - 01.10.1943, Side 9

STÍGANDI
GRÓIÐ LAND
71
þess. Annars liafa ekki verið gerðar athuganir á því, hvort líparít-
svæði landsins geymi nokkurn sérstakan gróður.
Að loknum þessum inngangi skulurn vér athuga lítils háttar
helztu gróðurlendi landsins og einkennistegundir þeirra. Það
skal þegar tekið fram til glöggvunar, að orðin „norrænn" og „suð-
rænn“ eru notuð hér í sérstakri merkingu. Norrænar eru þær teg-
undir kallaðar, sem einkum eiga heima norðar á hnettinum en
Island liggui', en hinar suðrænar.
Þegar vér byrjum að skoða gróðurlendin, er réttast að ganga
fyrst niður í fjöruna. Þar nær gróðurinn dálítið niður fyrir flæð-
armálið. Hér verður þó að engu getið hins ótölulega grúa smá-
særra svifplantna, sem berast um hafið með straumum og vindum.
Af þeim er gnótt hér við land, og er hið auðuga dýralíf sjávarins
við íslands strendur því að þakka. Fjörefnin, sem þorskalýsið
geymir, liafa smáplöntur þessar skapað með hjálp sólarljóssins.
Botngróður sævarins nær frá flæðarmáli og niður um 50 m.
dýpi. Einstöku tegundir finnast þó neðar. En megingróðurinn
nær þó ekki nema niður á 20—30 metra dýpi. Þegar svo langt
kemur niður, er sólarljósið svo veikt, áð það nægir ekki nema
fáum tegundum til þess að vinna kolsýru úr sjónum. Sægróðurinn
er nær eingöngu þörnngar. Af þeirn vaxa margar tegundir hér við
land, og eru sumar þeirra svo stórvaxnar, að þær skipta mörgum
metrum á lengd. Þörungar eru rótlausir, en halda sér föstum við
botninn með eins konar heftiflögum. Þess vegna vaxa þeir ein-
ungis á föstum botni, steinum eða klettum. Eftir litnum er þör-
ungum skipt í fjóra flokka, blágrœ11þörunga. grccnþörunga. brún-
þörunga og rauðþörunga. Ekki vaxa þeir í hrærigraut hverir
innan um aðra, heldur kemur þar fram greinileg beltaskipting.
Efst í flæðarmálinu eru grænþörungar, og vaxa oft sk'ófir á stein-
unum efst í því belti.Þá taka við bVúnþörungar, og er bóluþangið,
sem hvarvetna þekur fjörusteinana, kunnast. Lengra úti eru rauð-
þörungar og liinir stórvöxnu brúnþörungar, beltisþari, mariu-
kjarni, hrossaþari o. fl. Allmikil not höfum vér af sægróðri, eink-
um til sauðfjárbeitar. Sums staðar er og þari til áburðar og elds-
neytis. Fyrrum voru sölin, sem eru rauðþörungur, eftirsótt til
manneldis og goldin háu verði. Þóttu þau holl fæða og góð.
Fjörugrös voru einnig höfð til manneldis. En erlendis eru þör-
ungar notaðir til joðvinnslu, og fleiri not mætti af þeim hafa, ef
kunnátta væri fyrir hendi. Er ekki ósennilegt, að þar mætti skapa
nokkra tekjulind og auka á fjölbreytni í framleiðslu vorri.