Læknablaðið - 15.01.2000, Qupperneq 32

FRÆÐIGREINAR / KRABBAMEIN
Nýgengi krabbameina
meðal verkakvenna
Hólmfríður
Gunnarsdóttir1
Thor Aspelund’
Vilhjálmur
Rafnsson3
Frá 'atvinnusjúkdómadcild
Vinnueftirlits ríkisins,
Bfldshöfða 16,112 Reykjavík,
2Department of Statistics and
Actuarial Science, University
of Iowa, Iowa City, Iowa,
USA, 'Rannsóknastofu í
heilbrigðisfræði Háskóla
íslands, Sóltúni 1, Reykjavík.
Fyrirspurnir, bréfaskipti:
Hólmfríður K. Gunnarsdóttir,
atvinnusjúkdómadeild
Vinnueftirlits ríkisins,
Bfldshöfða 16,112 Reykjavík.
Netfang: hkg@ver.is
Þetta er þýðing, ásamt
lítilsháttar viðbótarskýringum,
á greininni Cancer Incidence
among Female Manual
Workers sem birtist í
Epidemiology 1995; 6: 439-41.
Greinin er birt með leyfi
rétthafa, Lippincott Williams
& Wilkins, en hvorki the
International Society for
Environmental Epidemiology
né rétthafi hafa lesið þýð-
inguna og borið saman við
frumtexta.
Lykilorö: konur, verkakonur,
nýgengi krabbameina,
starfshópar, þjóðfélagshópar.
Ágrip
Markinið: Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna
nýgengi krabbameina meðal ófaglærðra íslenskra
verkakvenna.
Efniviður og aðferðin Efniviðurinn í þessari aftur-
skyggnu hóprannsókn voru 16.175 konur sem höfðu
greitt í lífeyrissjóði verkakvenna í Reykjavík og Hafn-
arfirði á árabilinu 1970-1986. Fylgst var með krabba-
meinum í hópnum til 1. desember 1992. Reiknaðar
voru staðlaðar hlutfallstölur (standardized rate ratios,
SRRs) og 95% öryggisbil (95% confidence intervals).
Niðurstöður: Staðlaðar hlutfallstölur krabbameina í
heild hækkuðu eftir því sem biðtími var lengri, það er
lengra leið frá því að konumar hófu greiðslu í sjóðina
þar til farið var að fylgjast með krabbameinstíðni í
hópnum. Engin skýr tengsl sáust hins vegar á milli
hækkaðs nýgengis og starfstíma en starfstími var skil-
greindur sem tímabilið frá fyrstu greiðslu í sjóðina til
þeirrar síðustu. Stöðluðu hlutfallstölurnar voru hærri
meðal þeirra sem hófu greiðslu til sjóðanna 1977 eða
síðar en meðal þeirra sem urðu sjóðfélagar fyrr, stöðl-
uð hlutfallstala allra krabbameina 1,36 í stað 0,95,
magakrabbameins 1,49 í stað 0,82, lungnakrabba-
meins 1,48 í stað 1,02, leghálskrabbameins 3,19 í stað
1,66 og þvagblöðrukrabbameins 6,00 í stað 0,82.
Alyktanir: Niðurstöðurnar gáfu til kynna að bilið á
milli verkakvenna og annarra kvenna fari breikkandi
að því er varðar tíðni tiltekinna krabbameina, en
skýringa verði að leita annars staðar en í vinnunni,
þar eð ekki sáust tengsl milli hærri krabbameinstíðni
og þess hve lengi konurnar höfðu greitt til lífeyris-
sjóða verkakvenna.
Inngangur
Rannsóknir hafa sýnt mismunandi krabbameins-
mynstur í mismunandi þjóðfélagshópum. Krabba-
mein í maga, lungum og leghálsi eru tíðari meðal
þeirra sem standa lágt í þjóðfélagsstiganum en
brjóstakrabbamein á hinn bóginn tíðara meðal þeirra
sem betur mega sín (1).
Venja hefur verið að nota starfið til að skipta fólki
í þjóðfélagshópa, giftar konur hafa verið flokkaðar
eftir starfi eiginmannsins en einhleypar eftir eigin
starfi (1). Aukin atvinnuþátttaka kvenna mælir gegn
þessari aðferð (2-4) og líkur hafa verið leiddar að því
að atvinnan sé síðri mælikvarði á þjóðfélagsstöðu
kvenna en karla (5-7).
Margar rannsóknir á nýgengi krabbameina í
starfshópum kvenna hafa byggt á upplýsingum úr
manntölum (1,7) en við notuðum aðild að lífeyris-
ENGLISH SUMMARY
Gunnarsdóttir HK, Aspelund T, Rafnsson V
Cancer Incidence among Female Manual Workers
Læknablaðið 2000; 86: 30-2
We investigated cancer incidence during the period 1970-
1992 among unskilled lcelandic female workers who con-
tributed to two pension funds for manual workers. We
found an increase in the standardized rate ratios (SRRs)
for all cancer with increasing time before the follow-up
period began. We found no clear relation between cancer
incidence and length of employment. The SRRs were
higher for those who became members of the funds in
1977 or later than for those who started earlier: among
these women we found SRRs for all cancers, 1.36; cancer
of the stomach, 1.49; cancer of the lung, 1.48; cancer of
the cervix, 3.19; and cancer of the bladder, 6.00.
Key words: women, manual workers, cancer incidence,
occupationai cohort, social class.
sjóðum verkakvenna sem mælikvarða á lágan þjóðfé-
lagshóp. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna ný-
gengi krabbameina í hópnum.
Efniviður og aðferðir
Efniviðurinn í þessari afturskyggnu hóprannsókn
voru 16.175 konur sem höfðu greitt í lífeyrissjóði
verkakvenna í Reykjavík og Hafnarfirði á árabilinu
1970-1986.
í könnun sem gerð var árið 1990 meðal verka-
kvenna í Reykjavík (8) kom fram að 68,4% kvenn-
anna unnu hálfan daginn eða minna sem verkakonur,
11,9% unnu 70-80% vinnu og 19,7% unnu fulla
vinnu. Þrjátíu og sjö af hundraði voru í öðru starfi
jafnframt. Sextíu og átta af hundraði unnu við ræst-
ingar, 14,5% unnu í mötuneytum, 3,9% í fiskvinnu,
3,9% í matvælaiðnaði og 9,7% voru í „almennri
verkakvennavinnu".
Með samkeyrslu á kennitölum var kvennanna
leitað í Krabbameinsskránni. Krabbameinsskránni
er ætlað að skrá öll krabbamein sem greinast á land-
inu og um 94% krabbameina meðal kvenna eru stað-
fest með greiningu á vefjasýni (9). Krabbameinsskrá-
in notar sjöundu útgáfu Hinnar alþjóðlegu sjúk-
dóma- og dánarmeinaskrár (International Classifica-
tion of Diseases, 7th revision, ICD) (9). Upplýsingar
fengust um allar konurnar í hópnum.
íslensk lög skylda alla launþega til að greiða 4% af
launum sínum í viðkomandi lífeyrissjóð. Fyrsta árið
30 Læknablaoið 2000/86