Læknablaðið - 15.01.2000, Blaðsíða 39

FRÆÐIGREINAR / UNGLINGAR
Mikill meirihluti unglinganna var á aldrinum 16-
18 ára (tafla II).
Það var sammerkt með öllum hópunum að flestir
gesta Rauðakrosshússins komu af höfuðborgarsvæð-
inu. Hlutfallslega voru fleiri landsbyggðarunglingar í
hópi heimilislausra en í hinum hópunum (tafla III).
Flestar komur heimanfarinna og heimanrekinna
skráðust á hóp frumkvæmra, það er þeir unglingar
sem eru að koma í fyrsta sinn til Rauðakrosshússins
(tafla IV). í hópi heimilislausra skráðust flestar kom-
ur á hóp endurkvæmra, það er þeirra sem áður höfðu
leitað til Rauðakrosshússins.
Mælitæki: Upplýsingar um unglingana voru fengn-
ar úr skráningarblöðum Rauðakrosshússins. Skrán-
ingarblaðið skiptist í fimm hluta: 1) almennar upplýs-
ingar, þar sem nafn unglings er ekki skráð, heldur
gefið skráningarnúmer, dagsetning komu, aldur, kyn,
fyrri komur, iðja, skólaganga, búseta, lögheimili og
tengsl við félagslegar stofnanir; 2) fjölskyldugerð, síð-
asta aðsetur og sambúðarform foreldra; 3) tóbaks-,
áfengis- og fíkniefnaneysla síðustu þrjá til sex mánuði;
4) ástæður komu/dvalar og 5) almennar upplýsingar
við brottför, dagsetning brottfarar og með hvaða
hætti hún átti sér stað.
Framkvæmd: Við komu unglings í Rauðakross-
húsið fyllti starfsmaður á vakt út skráningarblað að
unglingi ásjáandi. Þeim upplýsingum sem fram komu
síðar var bætt við á skráningarblaðið. Margir starfs-
menn Rauðakrosshússins komu að skráningu gagna
á fyrrgreindu 10 ára tímabili, en frá upphafi hefur
verið lögð rík áhersla á að fylgja nákvæmum leið-
beiningum við skráningu gagna.
Tölfræðiforritið SPSS 6.0 var notað við úrvinnslu
gagna. Til að athuga hvort marktækur munur væri á
milh einstakra nafnbreyta var kí-kvaðrat marktækni-
stuðullinn notaður.
Rannsókn þessi var heimiluð af stjórnum Rauða-
krosshússins og Rauða kross íslands.
Niðurstöður
Þegar hlutfall kynja í yngri og eldri aldurshópi þeirra
þriggja hópa unglinga sem athugaðir voru, það er
heimanfarinna, heimanrekinna og heimilislausra er
athugað, kemur í ljós að hlutfallslega fleiri stúlkur eru
í yngri aldurshópnum en í þeim eldri. Á meðal heim-
anfarinna voru stúlkur 76% í yngri aldurshópi en í
þeim eldri voru þær57% (jl (1,476) =16,55; p<0,001).
I hópi heimanrekinna voru stúlkur 56% í yngri aldurs-
hópi en í þeim eldri 44% og í hópi heimilislausra voru
stúlkur 46% í yngri aldurshópi en 35% í þeim eldri.
Tafla V sýnir að foreldrar tveggja þriðju hluta
heimanfarinna og heimanrekinna voru ekki í sambúð
en hjá heimilislausum var hlutfallið enn hærra.
Stór hluti hjálparþurfi unglinga í öllum hópum var
hvorki í skóla né vinnu er þau leituðu til Rauðakross-
hússins (tafla V). í hópi heimilislausra var hlutfall
þeirra sem hvorki voru í skóla né vinnu mjög hátt og
Tafla 1. Kynjaskipting hópanna þriggja.
Heimanfarnir Heimanreknir Heimilislausir
Kynjaskipting N (%) N (%) N (%)
Piltar 107 (36) 104 (53) 162 (64)
Stúlkur 306 (64) 93 (47) 92 (36)
Tafla II. Aldursskipting hópanna þriggja.
Heimanfarnir Heimanreknir Heimilislausir
Aldur/ár N (%) N (%) N (%)
10-15 172 (36) 55 (28) 24 (10)
16-18 304 (64) 142 (72) 230 (90)
Tafla III. Skipting unglinga eftir lögheimili.
Heimanfarnir Heimanreknir Heimilislausir
Lögheimili N (%) N (%) N (%)
Höfuðborgarsvæöi 337 (71) 165 (84) 154 (61)
Landsbyggð 139 (29) 32 (16) 100 (39)
Tafla IV. Skipting unglinga í frumkvæma og endurkvæma.
Heimanfarnir Heimanreknir Heimilislausir
N (%) N (%) N (%)
Frumkvæmir 289 (61) 119 (60) 67 (26)
Endurkvæmir 187 (39) 78 (40) 187 (74)
Tafla V. Hlutfall unglinga með tilliti til sambúöarmynsturs foreldra, iðju og skólagöngu.
Heimanfarnir % Heimanreknir % Heimilislausir %
Sambúöarmynstur
í sambúð 30 27 16
Ekki í sambúð 67 67 76
Annað eða bæði látin 3 6 8
Iðja
löjulaus 45 53 87
í skóla 36 26 1
I vinnu 19 21 12*
Skólaganga
í skyldunámi 36 26 1
Skyldunámi lokið 30 38 41
Skyldunámi hætt 25 26 57
í framhaldsnámi 9 10 1*
■ p < 0,001
var munurinn á milli hópanna marktækur.
Mun fleiri piltar en stúlkur voru hvorki í skóla né
vinnu þegar leitað var til Rauðakrosshússins. í hópi
heimanfarinna voru 61% piltanna hvorki í skóla né
vinnu en 36% stúlknanna og var munurinn marktæk-
ur (y2 (3,433) =33,5; p<0,001). Meðal heimanrekinna
voru fleiri piltar (60%) en stúlkur (46%) hvorki í
skóla né vinnu. Marktækt fleiri unglingar sem áður
höfðu leitað til Rauðakrosshússins í hópi heimanfar-
inna og heimanrekinna sóttu hvorki skóla né vinnu.
Á meðal heimanfarinna voru 55% endurkvæmra, en
38% frumkvæmra hvorki í skóla né vinnu (j2 (2,473)
=15,0; p<0,001). í hópi heimanrekinna sóttu 64%
endurkvæmra, en 46% frumkvæmra hvorki skóla né
vinnu (x2 (2,195) =8,6; p<0,05).
Þegar litið er á hve margir höfðu hætt skyldunámi,
kom í ljós að fjórðungur heimanfarinna og heiman-
rekinna og rúmlega helmingur heimilislausra hafði
hætt skyldunámi og var munurinn á hópunum mark-
tækur (tafla V).
Læknablaðið 2000/86 35