Læknablaðið - 15.04.2001, Blaðsíða 39

FRÆÐIGREINAR / ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA
3. Skiptir máli hvort viðkomandi hefur handarslitgigt?
4. Skiptir máli hvort um frumslitgigt eða áunna slitgigt er að ræða?
SK 08 Erfðir slitgigtar í mjöðmum á íslandi
Þorvaldur Ingvarsson1*, Stefán Einar Stefánsson2, Ingileif B.
Hallgrímsdóttir2, Halldór Jónsson jr.3, Jeff Gulcher2, Helgi Jónsson3, Jón
Ingvar Ragnarsson3, L. Stefan Lohmander4, Kári Stefánsson2
'Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri, 2íslensk erfðagreining, ’Landspítali
háskólasjúkrahús, 'Háskólasjúkrahúsiö í Lundi
Tilgangur: Að kanna í Islendingum erfðir slitgigtar í mjöðmum sem
leiða til gerviliðaaðgerða.
Aðferðir: Erfðir slitgigtar voru kannaðar með því að keyra saman
tvo gagnabanka. A. Gerviliðaskrá sem inniheldur alla einstaklinga
sem hafa gengist undir gerviliðaaðgerðir vegna slitggitar í mjöðm á
árunum 1972-1996. B. Ættfræðiupplýsingar úr íslendingabók sem
inniheldur upplýsingar um stóran hluta íslendinga fædda á síðustu
10 öldum.
Erfðaþátturinn var kannaður á fernan hátt: A. Með því að finna
fjölskyldur með slitgigt í mjöðm. B. Með því að nota svonefnt MFT
próf, þar sem minnsti fjöldi af forfeðrum er fundinn sem tengir
saman alla sjúklinga (2713) sem hafa fengið gervilið í mjöðm vegna
slitgigtar, borið saman við meðaltal forfeðra í samanburðarhópum.
C. Með því að reikna skyldleikastuðul (kinship coefficient, KC)
fyrir sjúklinga með slitgigt og samanburðarhópa. D. Með því að
reikna áhættu þess að ættingjar sjúklinga með gerviliði vegna
slitgigtar í mjöðm fái gervilið vegna slitgigtar. í öllum tilfellum voru
niðurstöður bornar saman við 1000 samanburðarhópa úr
Islendingabók sem eru jafnstórir og upprunalegi hópurinn.
Niðurstöður: Fjöldi fjölskyldna fannst, MFT prófið sýndi að
sjúklingar með gerviliði í mjöðmum vegna slitgigtar áttu færri
sameiginlega forfeður en samanburðarhópar (p<0,001). Meðaltals-
gildi skyldleikastuðuls var hærra hjá sjúklingum með gerviliði í
mjöðmum vegna slitgigtar en í samanburðarhópum (p<0,001).
Áhætta hjá börnum slitgigtarsj úklinga er3,05 (2,52-3,10) (p<0,001).
Umræða, ályktanir: Pessi rannsókn sýnir að sjúklingar með gervilið
í mjöðm vegna slitgigtar eru innbyrðis marktækt skyldari hver
öðrum en samanburðarhópar. Þessi skyldleiki náði út fyrir
hefðbundnar kjarnafjölskyldur. Pessar niðurstöður benda til að auk
umhverfisþátta séu erfðaþættir mikilvægir sem orsök slitgigtar og
hvetja til áframhaldandi leitar af genum sem geta orsakað
sjúkdóminn.
SK 09 Árangur gerviliðaaðgerða í mjöðmum á bæklunardeild
Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri 1982-2000
Jónas Franklín jr., Júlíus Gestsson, Ari H. Ólafsson, Þorvaldur Ingvarsson
Bæklunardeild Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri
Tilgangur: Að kanna árangur gerviliðaaðgerða á mjöðm á
bæklunardeild FSA 1982-2000 og bera saman við niðurstöður
erlendis sem hérlendis.
Efniviður og aðferðir: Aflað var upplýsinga úr sjúklingabókhaldi,
sjúkraskrám og frá gerviliðaskráningu FSA. Skráð voru aldur, kyn,
ábending og orsök fyrir aðgerð og enduraðgerð. Til að kanna hvort
sjúkingar hefðu leitað annað til enduraðgerða var leitað upplýsinga
á sjúkrahúsunum í Reykjavík og á Akranesi.
Niðurstöður: Á árunum 1982-2000 voru gerðar 736 Exeter
gerviliðaaðgerðir á 585 sjúklingum á bæklunardeild FSA. Sex
hundruð fjörutíu og sjö aðgerðir voru framkvæmdar sem fyrsta
aðgerð en 89 enduraðgerðir voru framkvæmdar á tímabilinu. Þar af
voru 32 aðgerðir vegna Exeters gerviliða sem settir voru í á FSA en
57 voru vegna annarra gerviliða, mest McKee Arden sem voru
settir inn á Landspítalanum. Meðalaldur sjúklinga var 68 ár og var
hlutfall kynja mjög svipað. Ábendingar fyrir fyrstu aðgerð voru:
vegna slitgigtar 568, liðbólgu 17, brota 41, annars 24. Enduraðgerðir
voru flestar gerðar vegna loss á gerviliði eða 22, vegna liðhlaupa
voru sjö aðgerðir og fjórar vegna sýkinga. Enduraðgerðir vegna
Exeter gerviliða voru á þessum tíma 4,4%.
Umræða, ályktanir: Árangur Exeter gerviliðaaðgerða á Akureyri
stenst fyllilega alþjóðlegan samanburð og gott betur. Aðgerðartími
og innlagnarlengd hefur styst. Ekki er að sjá að meðalaldur
sjúklinga hafi breyst á tímabilinu. Það vekur athygli að einungis
tveir sjúklingar hafa farið í enduraðgerð vegna sýkingar. Tíðni
vegna sýkinga er því 0,35% sem stenst allan alþjóðlegan
samanburð. Exeter gerviliðurinn stenst fyllilega tímans tönn og
árangur af notkun hans er mjög góður.
SK 10 Lærleggshálsbrot er komu til meðferðar á
Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri 1981-1994
Cecilia Rönnfjörd, Nanna Úlfarsdóttir, Hjörtur Jónsson, Júlíus Gestsson,
Þorvaldur Ingvarsson
Frá bæklunardeild Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri
Tilgangur: Markmið rannsóknarinnar var að kanna árangur
aðgerða vegna brota á lærleggshálsi á bæklunardeild Fjórðungs-
sjúkrahússins á Akureyri.
Efniviður og aðferðir: Upplýsingar voru fengnar úr sjúklinga-
bókhaldi FSA frá árunum 1981-1994. Leitað var eftir greiningum
ICD-9 820.0 og 820.1 (lærleggshálsbrot), 820.2 (brot á stærri
lærhnútu (pertrochanteric fracture), lærhnútubrot (subtrochanteric
fracture)). Sjúkraskrár allra sjúklinga voru teknar fram og
upplýsinga aflað um eftirfarandi: hvaðan sjúklingur kom, meðferð,
afdrif (lifun), enduraðgerðir og orsakir þeirra.
Niðurstöður: Þrjú hundruð níutíu og sjö brot í 371 einstaklingi
komu til meðferðar á þessu tímabili (303 konum og 94 körlum).
Tuttugu og sex brotnuðu báðum megin. Lærleggshálsbrot voru 252
(63%), brot á stærri lærhnútu voru 134 (34%) og lærhnútubrot voru
12 (3%). Brot vinstra megin voru 197 og hægra megin 200.
Meðalaldur var 80 ár (28-101), 84% voru 70 ára og eldri. Að heiman
komu 195, 75 af dvalarheimilum, 65 af hjúkrunarheimilum, 13 af
öldrunardeildum, 23 af öðrum sjúkrahúsum, 22 af öðrum deildum
FSA og tveir úr þjónustuíbúðum.
Allir nema sex gengust undir skurðaðgerð (LIH=159, DHS=130,
gerviliður=4, hálfgerviliður=51, Rydell=24, Ender=22).
Afdrif: Tæp 20% sjúklinga létust á fyrsta árinu eftir aðgerð. Tuttugu
og fimm prósent sjúklinga hafa gengist undir enduraðgerð vegna
brotsins. Flestir vegna eymsla frá nöglum og þeir því teknir.
Umræða, ályktanir: Ekki verður séð af þessari rannsókn að nýgengi
lærleggshálsbrota hafi aukist á upptökusvæði FSA á tímabilinu. Þó
Læknablaðið 2001/87 311