Læknablaðið - 15.04.2001, Blaðsíða 44

FRÆÐIGREINAR / ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA
SK 22 Holsjárröntgenmyndataka af gallvegum og brisgangi á vegum
skurðdeildar Landspítala Fossvogi árið 2000
Hjörtur Gíslason
Skurðdeild Landspítala Háskólasjúkrahúss íFossvogi
Inngangur: Víða erlendis hefur ný myndgreiningartækni (MRCP)
leitt til þess að holsjárröntgenmyndatökum af gallvegum og
brisgangi (endoscopic retrograde cholangio- pancreatography,
ERCP) hefur fækkað verulega og tæknin nýtt fyrst og fremst sem
ein af aðgerðum við gallsteinavandamál, æxli og bólgusjúkdóma í
brisi og gallvegum. Kynnt er niðurstaða framskyggnrar skráningar á
sjúklingum sem fóru í holsjárröntgenmyndatöku af gallvegum og
brisgangi á vegum skurðdeildar Landspítala Fossvogi árið 2000.
Efniviður og aðferðir: Alls voru 102 holsjárröntgenmyndatökur af
gallvegum og brisgangi framkvæmdar hjá 95 sjúklingum, 35 körlum
og 60 konum. Meðalaldur var 63 ár (19-93ár).
Niðurstöður: Holsjárröntgenmynd af gallvegum og brisgangi var
tekin eingöngu til sjúkdómsgreiningar hjá 15 sjúklingum (16%) og
hjá 19 sjúklingum (20%) var myndatakan til rannsóknar til að
útiloka steina í gallgöngum fyrir fyrirhugaða gallkögun. Holsjár-
röntgenmyndun af gallvegum og brisgangi var því nýtt til sjúkdóms-
greiningar hjá 34 sjúklingum (36%).
Holsjár þrengisnám (endoscopic sphincterotomy, ES) var fram-
kvæmt hjá 51 sjúklingi (54%). Hjá 34 sjúklingum voru fjarlægðir
gallgangasteinar, hjá sjö sjúklingum var grunur um gallgangasteina
en ekkert náðist út við kústun. Hjá sex sjúklingum með
gallsteinabriskirtilsbólgu var gert fyrirbyggjandi holsjár þrengis-
nám. Hjá þremur sjúklingum var holsjár þrengisnám framkvæmt
vegna gallleka eftir aðgerð og hjá einum sjúklingi vegna þrengingar
í útfærsluopi gallveg (papillastenosu). Holsjár þrengisnám á bris-
gangi framkvæmt hjá fjórum sjúklingum.
Ellefu sjúklingar (12%) voru meðhöndlaðir með ísetningu af ræsi
(stent). Ræsi var sett í gallganga hjá sjö sjúklingum og í brisgang hjá
fimm sjúklingum. Holsjárröntgenmyndataka af gallvegum og
brisgangi mistókst hjá fjórum sjúklingum.
Fimm sjúklingar fengu fylgikvilla (5,3%): Einn sjúklingur fékk
magarof (áður framkvæmt Bilroth II aðgerð og var sjúklingur á
sterum) og var tekinn beint í aðgerð. Einn sjúklingur lagðist inn
með blóðhægðir/blóðþurrð (melena/anemia) viku eftir holsjár
þrengisnám. Prír sjúklingar voru lagðir inn með kviðverki og fengu
staðfesta briskirtilsbólgu.
Alyktanir: Hjá tveimur þriðju sjúklinga okkar var holsjárröntgen-
myndun af gallvegum og brisgangi nýtt sem meðferðartæki en hjá
þriðjungi sjúklinga var myndatakan eingöngu nýtt til greiningar.
Betra aðgengi að MRCP rannsókn gæti leyst af hólmi flestar
holsjárröntgenmyndatökur af gallvegum og brisgangi í greiningar-
skyni.
SK 23 Meðferð á sýndarblöðru í brisi. Tvö sjúkratilfelli
Ari Konráðsson1, Kristbjörn ReynissonL Páll Helgi Möller3, Hjörtur
Gíslason'
’Skurðdeild Landspítala Fossvogi, 'röntgendeild Landspítala Fossvogi, ’skurðdeild
Landspítala Hringbraut
Ýmsum aðgerðum hefur verið beitt við meðferð sjúklinga með
sýndarblöðru í brisi (pancreatic pseudocyst). Árangur af ísetningu á
dreni í gegnum húð til sýndarblöðru er slæmur með marga
fylgikvilla. Árangur opinna aðgerða er góður en þar er gerður
samgangur milli sýndarblöðru og mjógirnis eða maga. Petta eru þó
fremur stórar aðgerðir. Um 40% sjúklinga með sýndarblöðru er
hægt að meðhöndla með ræsi með holsjárröntgenmyndatöku af
gallvegum og brisgangi.
Kynnt er sjúkrasaga og meðferð tveggja sjúklinga (báðir 48 ára
karlmenn) með sýndarblöðru í brisi sem voru meðhöndlaðir með
percutan cystogastrostomiu aðgerð sem virðist í flestum tilvikum
geta leyst stærri aðgerðir af hólmi.
SK 24 Gallblöðrunám um kviðsjá á Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri.
Fyrstu 400 tilfellin
Aðalsteinn Arnarson, Haraldur Hauksson, Valur Þór Marteinsson,
Sigurður M. Albertsson, Shreekrishna Datye
Handlækningadeild Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri
Gerð var framskyggn rannsókn á gallblöðrunámi um kviðsjá á
tímabilinu 27. júlí 1992 til 2. febrúar 2001 á FSA. Alls voru
framkvæmd 426 gallblöðrunám á sjúkrhúsinu, í 26 tilfellum var um
hefðbundna opna aðgerð að ræða frá byrjun og þar af átta í
tengslum við aðra aðgerð (en passant). Átján aðgerðir voru því
gerðar opnar vegna gallblöðrusteinasjúkdóms eingöngu (4,2%).
Gallblöðrunám um kviðsjá var reynt hjá 400 sjúklingum.
Um 69% sjúklinga komu frá heilsugæslusvæði Akureyrar og af
Eyjafjarðarsvæði, flestir aðrir frá Norðurlandi vestra og eystra.
Hlutfall kvenna/karla var 311/89 eða um 3,5/1. Meðalaldur
sjúklinga var 51 ár (17-89 ára).
Hjá 41 sjúklingi (10,3%) var um aðgerð vegna bráðrar
gallblöðrubólgu að ræða og 359 sjúklingar voru teknir í valaðgerð.
Snúa þurfti 16 kviðsjáraðgerðum í opna aðgerð (4%) og helstu
ástæður voru mikil bólga eða samvextir (níu), grunur um stein í
megingallrás (þrír) og blæðing (tveir). Hlutfall opnunar við
bráðaaðgerðir var 12,2% á móti 3,1% við valaðgerðir (p<0,01).
Meðalfjöldi legudaga var 3,6 dagar (1-45 dagar) eftir kviðsjár-
aðgerðir á móti 12,6 dögum (4-31 dagur) eftir hefðbundnar opnar
aðgerðir (p<0,01). Meðalaðgerðartími við fyrstu 100 kviðsjár-
aðgerðirnar var 89 mínútur og 75 mínútur við síðustu 100 að-
gerðirnar (p<0,01). Meðalfjöldi veikindadaga hjá sjúklingum sem
fóru í gallblöðrunám um kviðsjá var 13,5 dagar (4-70 dagar). Eftir
gallblöðrunám um kviðsjá var tíðni fylgikvilla 11% (44/400).
Algengustu fylgikvillar voru sýkingar (3%), steinar í gallgöngum
eftir aðgerð (1,5%), blóðsöfnun undir lifur (1%), blæðing (0,75%),
gallsöfnun í kviðarhol (0,75%) og dauðsföll (0,5%). Enduraðgerð
þurfti að framkvæma hjá fjórum sjúklingum og ástæður þeirra voru
gallsöfnun í kviðarhol (tveir), blæðing (einn) og gallsteinn í
megingallrás (einn). Enginn gallvegaskaði varð við gallblöðrunám
um kviðsjá.
Samkvæmt niðurstöðum okkar er gallblöðrunám um kviðsjá örugg
aðgerð á FSA. Hlutfall kviðsjáraðgerða sem breyta þurfti í opna
aðgerð er sambærilegt og jafnvel lægra en aðrar innlendar og
erlendar rannsóknir sýna. Tíðni fylgikvilla er ekki hærri og færni
sjúklinga eftir aðgerð er sambærileg við aðrar rannsóknir.
316 Læknablaðið 2001/87