Læknablaðið - 15.04.2001, Blaðsíða 37

FRÆÐIGREINAR / ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA
létust eftir aðgerð (hópur B). Markmið rannsóknarinnar var að
kanna tíðni skurðdauða á rannsóknartímabilinu, dánarorsakir og
ástand sjúklinga fyrir aðgerð. Borin voru saman tímabil I: 1971-
1985 og tímabil II: 1986-1999.
Niðurstöður: Frá 1971 til 1999 greindust 843 sjúklingar með nýrna-
frumukrabbamein og gengust 544 (65%) þeirra undir nýra-
brottnámsaðgerð, þar af 80% með lækningu í huga (Robsons stig I-
III). Aðgerðimar voru framkvæmdar af 32 skurðlæknum á átta
sjúkrastofnunum og framkvæmdu níu læknar yfir 20 aðgerðir og 15
læknar fimm aðgerðir eða færri. Skurðdauði reyndist 2,9% á öllu
tímabilinu (n=16) og dreifðist jafnt á milli spítala, 2,3% á tímabili I
(n=5) af 214 aðgerðum og 3,3% á tímabili II (n=ll) af 330
aðgerðum, sem er ekki marktæk aukning (p=0,5). Sjúklingarnir
létust 2-24 dögum frá aðgerð (miðgildi 10 dagar), þar af sex í fyrstu
vikunni. Enginn lést í aðgerð. Meðalaldur í hópi A var 72,6 ár og
63,9 ár í hópi B (p<0,05). Ekki reyndist marktækur munur á stigun
sjúkdóms hjá hópum A og B (p>0,05) en sjö sjúklingar í hópi A
reyndust á stigi I (44%) og voru fimm þeirra greindir fyrir tilviljun.
Atta sjúklingar í hópi A voru með áhættumat (ASA) 3 eða hærra
fyrir aðgerð en áhættumat fyrir hóp B liggur ekki fyrir. Ekki var
marktækur munur á stærð æxla í hópum A og B. Algengustu
dánarorsakir í hópi A voru blæðing/lost fimm, og fóru fjórir í
enduraðgerð vegna blæðinga, hjartsláttartruflanir þrír, sýkingar/-
sýkingalost þrír, lungnarek tveir, nýrnabilun tveir og fjölkerfabilun
einn.
Alyktanir: Skurðdauði eftir nýrabrottnám hér á landi er vel sam-
bærilegur við erlendar rannsóknir og ekki hefur orðið marktæk
breyting á tíðni skurðdauða síðustu þrjá áratugina. Algengustu
dánarorsakir eftir nýrabrottnám eru tengdar blæðingum, hjart-
sláttaróreglu og sýkingum. Sjúklingar sem deyja eftir aðgerð eru
eldri en hafa ekki útbreiddari sjúkdóm né stærri æxli en þeir sem lifa
af aðgerðina.
SK 04 Tilviljanagreind nýrnafrumukrabbamein og áhrif þeirra á
lífshorfur
Tómas Guðbjartsson1-2, Ásgeir Thoroddsen2, Kjartan Magnússon3,
Þorsteinn Gíslason2, Sverrir Harðarson4, Vigdís Pétursdóttir1, Þóra
Jónasdóttir5, Laufey Ámundadóttir5, Kári Stefánsson5, Guðmundur Vikar
Einarsson26
'Hjarta- og lungnaskurðdeild Háskólasjúkrahússins í Lundi, 2þvagfæraskurðdeild
Landpítala Hringbarut, ’krabbameinslækningadeild Landspítala Hringbraut,
"Rannsóknastofa Háskólans í meinafræði, ’fslensk erfðagreining, ‘læknadeild HÍ
Inngangur: Nýrnafrumukrabbamein er óvenju algengt á íslandi en
ástæður þessa eru ekki þekktar. Erlendis er vaxandi nýgengi að
verulegu leyti rakið til fleiri tilviljanagreindra æxla (incidentalom).
I þessari rannsókn voru kannaðar breytingar á nýgengi og
lífshorfum frá 1955-1999 en einnig litið nánar á sjúklinga greinda
1971-1999 með sérstöku tilliti til tilviljanagreiningar og áhrifa
hennar á lífshorfur.
Efniviður og aðferðin Rannsóknin nær til allra sem greindust með
nýrnakrabbamein (adenocarcinoma renis) á íslandi 1955-1999, alls
1108 einstaklinga (665 karlar og 443 konur). Af þeim greindust 194
(18%) við krufningu og 72 (6%) voru greindir klínískt án
vefjagreiningar. Tveir síðustu hóparnir voru aðeins teknir með í
útreikninga á nýgengi og meðalaldri sem var 65 ár (bil 17-96 ár).
Niðurstöður: Aldursstaðlað nýgengi fyrir karla jókst úr 7,3 á
100.000 á ári 1955-1960 í 16 á 100.000 á ári 1991-1995 (p=0,028). Hjá
konum sást ekki marktæk aukning í nýgengi á sömu tímabilum, eða
6,6 og 8,6 á 100.000 á ári. Frá 1971 til 1999 greindust 503 af 671
sjúklingi með einkenni og voru kviðverkir (54%) og blóðmiga
(44%) algengustu einkennin. Rúmur helmingur sjúklinga greindist
innan 12 vikna frá upphafi einkenna. Eitt hundrað sextíu og átta
sjúklingar greindust fyrir tilviljun (25%), 44 eftir nýrnamyndatöku,
35 eftir ómskoðun, 24 við sneiðmyndatöku og 23 við uppvinnslu
smásjárrar blóðmigu. Tilviljanagreindum æxlum fjölgaði úr 12%
tilfella 1971-1980 í 32% tilfeUa 1996-1999 (p<0,05). Tilviljana-
greindu æxlin reyndust minni (5,4 cm.) en æxli sjúklinga með
einkenni (8,1 cm.) (p<0,05). Blóðrauði við greiningu var 129 g/L og
sökk 40 mm/klukkustund (bil 0-168 mm/klukkustund). Flestir
greindust á stigi I, eða 36%, en 33% á stigi IV. Fleiri tilviljanagreind
æxli greindust á stigi I (68% á móti 25%) og aðeins 8% á stigi IV
(p<0,05). Fimm ára lífshorfur voru 44% fyrir allt tímabilið og jukust
úr 16% 1955-1960 í 37% 1966-1970. Frá 1971 varð ekki marktæk
breyting á lífshorfum (p=0,416). Við einþáttagreiningu bætti
tilviljanagreining lífshorfur umtalsvert (p<0,001) en lágur blóðrauði
(p<0,001), hátt sökk, stigun og tímalengd einkenna lengur en þrír
mánuðir (p=0,002) drógu marktækt úr lífshorfum. Einu sjálfstæðu
forspárþættir lífshorfa við fjölbreytugreiningu reyndust hár aldur
(p=0,016), sökk (p=0,006) og stigun (p<0,001).
Alyktanir: Nýgengi nýrnafrumukrabbameins er vaxandi hjá körlum
á Islandi sem að hluta til skýrist af fleiri tilviljanagreindum æxlum.
Sjúklingar með tilviljanagreind æxli eru með betri lífshorfur en þeir
sem greinast með einkenni vegna lægri stigunar æxlanna. Aukning
tilviljanagreindra æxla hefur ekki verið nægilega mikil hér á landi til
að bæta heildarlífshorfur sjúklinga með nýrnafrumukrabbamein.
Stöðnun lífshorfa í þessum sjúklingahópi er áhyggjuefni og mikil-
vægt að finna leiðir til úrbóta.
SK 05 Vaxandi nýgengi og stórbættar lífshorfur karla með krabbamein
í eistum á íslandi 1955-1999
Tómas Guðbjartsson' 2, Kjartan Magnússon3, Jón Þ. Bergþórsson', Rósa
B. Barkardóttir4, Bjarni A. Agnarsson5, Laufey Ámundadóttir6, Ásgeir
Thoroddsen2, Kári Stefánsson6, Guðmundur Vikar Einarsson27
'Hjarta- og lungnaskurðdeild Háskólasjúkrahússins í Lundi, 'þvagfæraskurðdeild
Landspítala Hringbraut, "krabbameinslækningadeild Landspítala Hringbraut,
‘rannsóknastoía H.I. í frumulíffræði, !Rannsóknastofa Háskólans í meinafræði,
‘Islensk erfðagreining, ’læknadeild Háskóla íslands
Inngangur: Eistnakrabbamein er algengasta krabbameinið sem
greinist í karlmönnum á milli 20 og 40 ára aldurs. Á sjöunda
áratugnum komu á markað frumudrepandi lyf, með cisplatín í
broddi fylkingar, sem bættu horfur sjúklinga með krabbamein í
eistum. Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna breytingar á
nýgengi og hegðun sjúkdómsins hér á landi með sérstaka áherslu á
lífshorfur sjúklinga eftir meðferð.
Efniviður og aðferðir: Allir íslenskir karlar sem greindust með
eistnakrabbamein á 45 ára tímabili, 1955-1999, voru teknir með í
rannsóknina og var stuðst við sjúkraskrár, vefjasvör og gögn úr
krabbameinsskrá Krabbameinsfélags Islands. Aldursstaðlað ný-
gengi var reiknað fyrir allt tímabilið en hegðun sjúkdómsins á
tímabilinu 1970-1999 (n=172) könnuð nánar. Lífshorfur voru
reiknaðar með Kaplan-Meier aðferð.
Læknabladið 2001/87 309
L