Læknablaðið - 15.09.2002, Blaðsíða 31

FRÆÐIGREINAR / STARFSENDURHÆFING
efni og þann undirbúning sem tölvunámskeið veitti
fyrir vinnu og 63,1% voru í heildina ánægð með
tölvunámskeiðið.
Einnig var könnuð þekking þátttakenda á þeirri
endurhæfingu sem þeim stóð til boða. Eins og sést í
töflu IV þá vissu fæstir (16,9%) hvaða möguleikar
um endurhæfingu stóðu þeim til boða áður en þeir
fóru í endurhæfingarmat. Taflan sýnir einnig að
meirihluta (59,0%) var vísað á úrræði sem þeir vissu
ekki um.
Þá var spurt um gagnsemi endurhæfingarinnar.
Almennt séð voru viðmælendur jákvæðir til endur-
hæfingarmatsins áður en þeir fóru í það (63,9% voru
jákvæðir en aðeins 15,7% neikvæðir). Eins og kemur
fram í töflu V þá taldi tæplega helmingur (47%) að
endurhæfingarmatið hefði verið gagnlegt og rúmlega
helmingur (54,2%) taldi að gagnlegt hefði verið að
hitta meðlimi matshópsins. Matið var í samræmi við
væntingar hjá stórum hópi (38,9%), stóðst ekki vænt-
ingar nokkuð margra (34,9%) og fór fram úr vænt-
ingum sumra (20,5%).
Þátttakendur voru spurðir hvort sjálfstraust þeirra
og sjálfsbjargarviðleitni hefði vaxið eða minnkað við
að fara í gegnum þetta endurhæfingarferli (tafla VI).
Eins og sjá má þá taldi tæpur helmingur (47,0%) að
sjálfstraust hefði aukist og aðeins lítill hluti taldi að
það hefði minnkað (10,8%). Þegar á heildina er litið
hafði sjálfstraustið aukist hjá hópnum (M=5,7). Meiri
áhrif voru á sjálfsbjargarviðleitni og taldi rúmlega
helmingur að hún hefði aukist (53,8%) og mjög fáir
töldu að hún hefði minnkað (6,2%). Þegar á heildina
er litið var sjálfsbjargarviðleitni hópsins mun meiri
eftir endurhæfinguna en áður (M=6,3).
Umræða
Fylgt var eftir þeim 109 einstaklingum sem metnir
voru af endurhæfingarmatsteymi á árinu 2000 sem
var fyrsta heila almanaksárið sem starfsendurhæfing
á vegum TR fór fram. Konur voru í meirihluta mats-
þega (helmingi fleiri en karlar), stór hluti hafði ekki
menntun umfram grunnskóla og stoðkerfisraskanir
og geðraskanir voru helstu læknisfræðilegar forsend-
ur tilvísunar til endurhæfingarmatsteymis (7). Þessi
samsetning er sambærileg og hjá þeim sem orðið hafa
öryrkjar á íslandi á undanfömum árum (8-11). Starfs-
endurhæfingarúrræði TR taka mið af því að þetta
fólk hefur almennt þörf fyrir frekari menntun til að
bæta stöðu sína á vinnumarkaði.
Áttatíu af hundraði þeirra sem voru í starfsendur-
hæfingu á Reykjalundi reyndust ánægðir með fræðsl-
una sem þeir fengu þar, 75% voru ánægðir með æf-
ingar og verkefni þar og 62,5% þátttakenda voru í
heildina ánægðir með atvinnulegu endurhæfinguna á
Reykjalundi. Af þátttakendum á tölvunámskeiði í
Hringsjá reyndust 84,2% ánægðir með námsefnið og
þann undirbúning sem námskeiðið veitti þeim fyrir
Tafla IV. Vitneskja um framboö á endurhæfingarþjónustu.
Já Nei Röldi
Vissir þú hvaöa endurhæfing stóö þértil boöa? 16,9% 83,1% 83
Var þér vtsað á úrræði sem þú vissir ekki um? 59,0% 41,0% 83
Tafla V. Gagnsemi þess aö hitta endurhæfingarteymiö.
Mjög/frekar Mjög/frekar
gagnlegt Hvorki né gagnslítiö Fjöldi
Var endurhæfingarmatið gagnlegt? 47,0% 22,9% 30,1% 83
Var gagnlegt að hitta matsteymið? 54,2% 24,1% 21,7% 83
Tafla VI. Áhrif endurhæfingar á sjálfstraust og sjálfsbjargarviöleitni.
Hefur Haldist Hefur Meöal- Staöal-
aukist óbreytt minnkaö skor frávik
Sjálfstraust1 47,0% 42,2% 10,8% 5,7 2,4
Siálfsbiargarviðleitni1 53,8% 40,0% 6,2% 6,3 2,2
1 Mælistikan náöi frá 0 til 10 og merkti 0 aí> mlkil breyting heföi orðið til hins verra, 5 að engin breyting
heföi orðiö og 10 aö mikil breyting heföi oröiö til batnaöar.
áframhaldandi nám eða starf. Áttatíu af hundraði
voru ánægðir með það námsefni sem var á dagskrá í
fullu starfsnámi í Hringsjá og allir voru ánægðir með
þann undirbúning sem starfsnámið veitti þeim fyrir
áframhaldandi nám eða starf. Þannig eru um fjórir af
hverjum fimm ánægðir með þá starfsendurhæfingu
sem TR hefur boðið þeim uppá, sem hlýtur að teljast
góð niðurstaða. Til samanburðar er rannsókn þar
sem könnuð voru viðhorf fólks á þremur svæðum í
Suður-Svíþjóð til endurhæfingar á vegum trygginga-
stofnunar sem þeir höfðu verið sendir í eftir mat hjá
teymi sem í voru læknir, iðjuþjálfi, sjúkraþjálfari og
félagsráðgjafi. Aðeins þrír af 31 voru ánægðir með
endurhæfinguna, þrír voru í vafa, en 24 töldu endur-
hæfinguna ekki hafa komið sér að neinu gagni. Suntir
litu á ferlið sem eins konar próf af hálfu trygginga-
stofnunarinnar og margir kvörtuðu um að innbyrðis
samskipti þeirra sem hefðu verið í teyminu hefðu
verið ófullnægjandi og einnig samskipti teymis og
tryggingastofnunar (12).
Drjúgur meirihluti þeirra sem metnir voru af
matsteyminu í þessari rannsókn töldu það hafa verið
gagnlegt fyrir sig að hitta teymið. Þetta er jákvæðari
niðurstaða en búast mátti við, þar sem teyminu er
fyrst og fremst ætlað að meta endurhæfingarmögu-
leika, en ekki veita meðferð. Búast má við að í mörg-
urn tilvikum séu þeir sem þangað er vísað að missa
trúna á að þeir geti gert eitthvað í sínum málum og
séu því farnir að huga að örorkubótum og komi því
með fremur neikvæðu hugarfari. Væntanlega hefur
fólk hins vegar fengið uppörvun, upplýsingar og ráð-
gjöf við að koma til meðlima teymisins. Sú niðurstaða
að 59% matsþega töldu teymið hafa vísað á úrræði
sem þeir vissu ekki um fyrir staðfestir þetta raunar.
Jafnframt taldi um helmingur þeirra sem metnir voru
af matsteyminu sjálfstraust sitt og sjálfsbjargarvið-
leitni hafa aukist frá því matið fór fram.
Læknablaðið 2002/88 643