Læknablaðið - 15.02.2005, Síða 42

FRÆÐIGREINAR / ATHUGASEMD
Tvær athugasemdir vegna greinarinnar
„Vísindastörf á Landspítala“
í desemberhefti Læknablaðsins 2004
Örn Ólafsson
í greininni (1) stendur: „...íslendingar koma mjög
vel út úr alþjóðlegum samanburði á gæðum greina í
klínískri læknisfræði en árin 1994-98 var að meðaltali
vitnað 6,7 sinnum í íslenskar greinar í þessum flokki
og er ísland þar efst á heimsvísu."
Athugasemd um meðaltal
Ekki er gefið upp hversu margar greinar eru að baki
meðaltalinu 6,7 né hver sé forsenda þess að grein sé
tekin með í útreikninga á þessu meðaltali. Ætla verð-
ur að átt sé við greinar frá öllu landinu en ekki bara
frá Landspítalanum sem heiti greinarinnnar vísar þó
til. Óljóst er hvaðan erlendu meðaltölin eru komin.
Ekki eru gefnar þær upplýsingar sem þarf til að end-
urtaka úlreikninga sem gerðir voru.
Meta má út frá upplýsingum fyrir árin 1993
og 1998, sjá mynd 3 í greininni, hver fjöldi greina í
klínískri læknisfræði var hvort þessara ára. Arlegur
meðalfjöldi þessara tveggja ára er um 80 og er sú
tala notuð fyrir hvert ár á fimm ára tímabilinu 1994
til 1998. Fjöldinn fyrir tímabilið er þá um 400 og ef
mest tilvitnaða grein (2) „...frá Landspítala..." er
talin hér með þá stendur sú grein ein fyrir tæplega
30% (en 24% ef fjöldi greina væri 500) af meðaltalinu
6,7. Fjöldi tilvitnana í þessa grein er tæplega 800 í
ágúst 1999. Ef þessari grein er sleppt þá yrði meðaltal
þeirra sent eftir verða 4,7. Petta er þó ekki eina
greinin sem sker sig úr hvað tilvitnanafjölda varðar
en ekki verður reynt hér að meta áhrif þeirra greina
á meðaltalið. Meðaltöl stærri þjóðanna á mynd 5
í greininni eru ekki eins háð einstaka greinum sem
hafa mikinn fjölda tilvitnana.
Af þessu sést að meðaltalið 6,7 er að stórum hluta
borið uppi af tilvitnunum í eina grein og gefur því vill-
andi vísbendingu um hvar (ef á einum stað) tölurnar
hafa tilhneigingu til að safnast. Betri vísbending ætti
að fást með miðgildi (median) og tíðasta gildi (mode)
en hvorugt er hægt að meta út frá greininni! Til að
átta sig betur á útreikningum þá gæti verið ástæða til
að birta gögnin á netinu.
Athugasemd um gæði
í ofannefndri tilvitnun er tilvitnanafjöldi notaður sem
Höfundur er stærðfræðingur „mœlikvarði“ á gœði og því er tilefni til eftirfarandi
og aðjúnkt við læknadeild HÍ. skoðunar:
182 Læknablaðid 2005/91
Leitað var á Web of Science í Science Citation Ind-
ex Expanded fyrir tímabilið 1994 til 1998 og út frá því
skilyrði að að minnsta kosti einn greinarhöfundur væri
á Landspítalanum („Enter abbreviated terms from an
author‘s affiliation"). Fjöldi greina sem fannst var 122.
Fyrir þessar greinar var kannað hvort samband væri
milli fjölda heimildagreina sem notaðar eru í hverri
einstakri grein og fjölda tilvitnana sem hún hafði feng-
ið í árslok 2004, sjá mynd. Kendals fylgnistuðull er 0,37
(p<0,0001) og samkvæmt því er tilhneiging til að fjöldi
tilvitnana í grein sé meiri því fleiri sem heimildagreinar
hennar eru. Ef fjöldi tilvitnana er notaður sem „mæli-
kvarði" á gæði (eins og gert er í greininni) og þar sem
fjöldi tilvitnana í grein hefur fylgni við fjölda heimilda-
greina þá vaknar eftirfarandi spurning. Erfjöldi heim-
ildagreina „mœlikvarði“ á gœði, eða gildir: „Vitnaðu í
mig ogþá mun ég vitna íþig“?
Times cited

m
- ■
•
m *
m wfk * • / „ «
1
:i 10 20 30 40 50 60 70 8
Cited references
Mynd 1. Dreifirit (scatter diagram) sýnir fjölda tilvitnana
á mótifjölda heimildagreina. Eftirfarandi fimm punktar eru
ekki sýndirá dreifiriti en þeirertt ífylgniútreikningi: (27,236),
(26,277), (19,90), (36,3710) og (29,124).
Að lokum má geta þess að mest tilvitnaða grein
(2) „...frá Landspítala..." byggir á fjölþjóðlegri lyfja-
rannsókn og hefur rúmlega 370 höfunda en í „Vís-
indastörf á Landspítala“ er sagt „...fjölsetra lyfja-
rannsókn með þátttöku um 200 lækna.“ Pessi grein
„...náði 3180 tilvitnunum í september 2004." Áhrif
þessarar greinar í mynd 7 eru áberandi. Til saman-
A