Læknablaðið - 15.10.2005, Blaðsíða 57

UMRÆÐA & FRÉTTIR / SAGA LÆKNISFRÆÐINNAR
álagið á þau mjög mikið því mikill fjöldi særðra og
hungraðra kínverskra flóttamanna sótti til þeirra
í trúboðsstöðina, stundum svo þúsundum skipti á
dag þegar mest var. En margir Japanir sóttu líka til
þeirra læknisþjónustu og þar sem þau greindu ekki
hafrana frá sauðunum og sinntu þeim líka bökuðu
þau sér tortryggni og óvild stjórnvalda og lauk
dvöl þeirra í Kína með fangavist frá 1939-1942.
í styrjöldinni studdu Kínverjar Bandaríkin en
Japanir Þýskaland. Setti hernámsliðið þau í stofu-
fangelsi og bannaði þeim að vinna læknisstörf, en
áður hafði þeim verið bannað að stunda trúboð og
að lokum lentu þau í fangelsi. Þau komust frá Kína
í fangaskiptum fyrir milligöngu Bandaríkjamanna
og samherja þeirra og komust norður til hafnar-
borgarinnar Shanghai 1942 og þaðan með línu-
skipinu Gripsholm til Bandaríkjanna þar sem þau
tóku land 27. ágúst. Þau settust að í Los Angeles
og þar lést Charles fjórum árum síðar, 74 ára gam-
all. Steinunn lést 14. mars 1960, tveimur mánuðum
eftir 90 ára afmæli sitt.
Tengsl Steinunnar við ísland
Steinunn skrifaðist alltaf á við Ellisif móður sína
meðan hún lifði og Jóreiði systur sína.
Hún kom í heimsókn til íslands 1909 ásaml
manni sínum og syni. Þau dvöldu hér í um það
bil tvær vikur og var þá efnt til samkomu í húsa-
kynnum Kristniboðsfélagsins í Reykjavík þar
sem síra Steinunn hélt fræðsluerindi um störf
þeirra hjóna í Kína. Var til þess tekið hve vel mælt
hún var á íslenska tungu eftir 23 ára fjarveru.
Hún átti aðeins tvær íslenskar bækur til að við-
halda tungu sinni, en það voru Hallgrímskver og
Passíusálmarnir. Var því efnt til samskota meðal
kvennanna í Kristniboðsfélaginu og henni færð
íslensk Biblía að gjöf. Svo mikið orð fór af þessari
samkomu að Dómkirkjuprestarnir buðu henni
Dómkirkjuna til samkomu- og fyrirlestrahalds
um Kína og kom mikill mannsöfnuður þangað, en
bæjarbúar voru lítt fróðir um þetta fjarlæga land
og forvitnir að fræðast meira. Hún fór einnig upp
á Akranes til ættmenna sinna og talaði fyrir marg-
menni í Akraneskirkju. Þar hitli hún Jóreiði systur
sína sem þá var orðin húsfreyja á Eystra-Miðfelli
og mann hennar Jósef Jósefsson.
Steinunn kom aftur í heimsókn til íslands 1950,
áttræð að aldri, og dvaldi þá um tíma hjá systur
sinni og fjölskyldu og hélt meðal annars fyrirlestra
í Akraneskirkju. í þessari ferð hitti hún í fyrsta
sinn Ólaf Ólafsson kristniboða sem var samtímis
henni í Kína þar sem þau munu hafa skrifast á.
Þarna hitti hún einnig frænku sína, Oddnýju Sen,
sem var einnig alllengi samtíða henni í Kína og bjó
í borginni Amoy.
Hjónin Steinunn Jóhannesdóttir og dr. Charles Artliur Hayes.
Heimildir um Steinunni
Skúli Bjarnason í Los Angeles átti viðtal við Stein-
unni sem birtist í Lögbergi í Winnipeg 23. septem-
ber 1943. Hann hafði áður hlustað á þau hjónin á
fundunum á íslandi 1909 og lýsti Steinunni þann-
ig:
„Hún er mjög vel gerð og gefin og fágætlega
minnug, og er ein þeirra, sem sjá með bláum
augunum í gegnum holt og hæðir. Hún er í hærra
meðallagi á vöxt, kvik á fæti, góðleg, gáfuleg og
heldur sér vel þrátt fyrir strangan vinnudag.“
Vestur-íslendingurinn Hólmfríður Daníelsson
skrifaði myndarlega grein um Steinunni í Lögberg-
Heimskringlu 19. janúar 1960 í tilefni af níræðis-
afmæli hennar. Birtist hún í Winnipeg 11. febrúar
1960 og var birt seinna í helgarblaði á Islandi
(Lesbók Morgunblaðsins?).
Dánarfregn um Steinunni birtist í Lögbergi-
Heimskringlu tæpum sex vikum síðar, en hún
lést 14. mars. Undir myndinni í dánarfregninni
stendur dr. Alice J. Hayes og í sviga Steinunn
Jóhannesdóttir.
Bréf Steinunnar til Ellisifjar móður sinnar og
Jóreiðar systur sinnar sem lengi bjó í skjóli dótt-
ur sinnar, Steinunnar Jósefsdóttur á Akranesi,
eru til í vörslu Jósefs Þorgeirssonar. lögfræðings
og fyrrverandi alþingismanns á Akranesi sem er
dóttursonarsonur Jóreiðar.
Heimildir
1. Greinaflokkur síra Ágústs Sigurðssonar, trá Möðruvöllum, 1
tímaritinu Heima er best, 1.-5. tbl. 2004.
2. Nýtt guðfræðingatal 2002.
3. Bjarmi III, einkum bls. 30,96, og 118-119.
4. Læknar á íslandi, 2. bindi, bls. 444.
5. Nýtt Kirkjublað IV, bls. 120 og 158.
Læknablaðið 2005/91 773