Læknablaðið - 15.05.2007, Blaðsíða 54

UMRÆÐA & FRÉTTIR / BRÉF TIL BLAÐSINS
Sjúkraflutningar í dreifbýli
- athugasemdir við grein
Sigurður
Halldórsson
Yfirlæknir heilsugæslu
í N-Þingeyjarsýslu
Undirritaður vill þakka fyrir ágæta grein í apr-
ílhefti Læknablaðsins því brýnt er að koma af stað
opinni umræðu um þessi mál þar sem kostnaður
af þjónustunni er umtalsverður eins og bent er á
í greininni og öryggi íbúa og vaxandi fjölda ferða-
manna í dreifbýli í veði.
Sjálfsagt er frá öryggissjónarmiði og frá sjón-
armiði jafnræðis íbúa landsins til bráðaþjónustu
að taka undir kröfur um að ein eða fleiri björg-
unarþyrlur verði staðsettar á Akureyri, því segja
má að frá sjónarmiði bráðaþjónustu séu þyrlur í
Reykjavík varla inni í myndinni fyrir Norðaustur-
og Austurland vegna fjarlægðar. Það ýtir svo enn
undir þessa kröfu að þjónusta á vegum núverandi
rekstraraðila sjúkraflugs frá Akureyri hefur verið
langt frá því að vera hnökralaus.
Það er hins vegar ástæða til að staldra við hug-
myndir greinarhöfunda um að fækka sjúkrabílum
og þar með einnig sjúkraflutningamönnum og
vaktstöðvum þeirra. Hugsunin er að vísu góð,
að með því að fækka mönnunum og auka starfs-
hlutfall þeirra sem eftir verða sé hægt að gera þá
að betur þjálfuðum og færari fagmönnum. Það
eru hins vegar tveir gallar á röksemdafærslunni.
Annað er að á aðeins örfáum stöðum á landinu
utan höfuðborgarsvæðisins eru umsvif það mikil
í sjúkraflutningum að hægt væri að rnanna slíkar
vaktir með starfsmönnum í fullu starfi. Hitt er svo
hugmyndin um að „einhverjir aðrir“ eigi að sjá
um fyrstu aðstoð við slys og bráðaveikindi meðan
beðið er eftir sjúkrabíl lengra að. Á mínu svæði í
Norður-Þingeyjarsýslu gæti þá orðið um l-2ja klst
bið að ræða eftir veðri og færð og gæti þá skipt litlu
hversu góð þjálfun áhafnarmeðlima sjúkrabíls-
ins er því líkur eru á að t.d. sjúklingur fastur í bíl
eftir bílslys yrði löngu látinn úr ofkælingu áður en
sjúkrabíll kæmi á vettvang. Málið er að það er alls
staðar verið að spara í opinbera kerfinu Það eru til
dæmis 220 km á milli starfsstöðva lögreglumanna
á mínu svæði. Hjúkrunarfræðingar eru hvergi á
vakt utan dagvinnutíma, þótt þeir hafi verið mjög
liprir að koma á vettvang í bráðtilfellum ef þeir
eru heima, og erfitt hefur verið að manna stöður
hjúkrunarfræðinga á svæðinu. Þá eru uppi hug-
myndir um að fækka hér læknavöktum með
bættum samgöngum, en líka að hluta vegna erf-
iðleika við að manna stöður. Björgunarsveitir á
svæðinu eru fremur lítið virkar og sama má segja
um slökkviliðin sem eru nær eingöngu mönnuð
sjálfboðaliðum. Einstaklingar í þessum hópum
eru líka í besta falli með l-2ja daga skyndihjálp-
arnámskeið að baki.
Það er ljóst af framangreindu að ekki er hægt
að taka ákvarðanir um breytt fyrirkomulag
sjúkraflutninga án þess að taka mið af heildar
öryggishagsmunum svæðanna og þar með fjölda
og dreifingu annarrra viðbragðsaðila á svæðinu,
svosem frá heilsugæslu. Þá er það einnig ljóst að
sjúkraflutningamenn á vakt á þessum stöðum
eru ekki bara „flutningamenn", heldur í flestum
tilfellum fyrstu viðbragðsaðilar og fyrstir á vett-
vang í bráðatilfellum. í mínum huga yrði því um
verulega skerðingu á öryggi í minni þéttbýlis-
stöðum og nærliggjandi sveitum að ræða ef vakt
sjúkraflutningamanna yrði tekin af og stuðst við
einhvers konar skyndimenntaða annars flokks
bráðatækna í staðinn. Sú stefna væri allavega
alveg úr takt við það sem kennt er í dag, þar sem
höfuðáherslan er á að skjót og rétt fyrsta meðferð
skipti yfirleitt sköpum um árangur við alvarleg
slys og bráðaveikindi (sbr. „The Golden Hour“)
og er notað sem rök til að réttlæta tilvist og mönn-
un sérstaks neyðarbíls á höfuðborgarsvæðinu.
Að sjálfsögðu má alltaf bæta grunn- og við-
haldsmenntun sjúkraflutningamanna. Hér á þessu
svæði eru nærri allir með grunnnámskeið að baki
og leitast er við að halda upprifjunarnámskeið
árlega. Það má svo segja að tækniframfarir hjálpi
til einnig við að komast af með núverandi mennt-
un, því ýmis búnaður er einfaldari í notkun en
áður var. Má þar nefna t.d koktúbuna sem kynnt
er í tilvitnaðri grein, hálfsjálfvirk hjartastuðtæki
og betri spelkubúnað við beinbrot, bak- og
hálsáverka.
Sjálfsagt er það svo að endanlegar ákvarð-
anir um þessi mál verða að einhverju leyti að
vera pólitískar. Hins vegar væri fengur að því í
framhaldi þessarar umræðu ef helstu aðilar sem
að málunum koma mundu gefa umsagnir um
hvað þeir telja ásættanlegan biðtíma eða vega-
lengd, t.d. frá litlum þéttbýliskjörnum á lands-
byggðinni til næsta viðbragðsaðila/sjúkraliðs. Má
þar nefna til dæmis Sjúkraflutningaráð, Fagráð
Sjúkraflutningaskólans, Félag slysa- og bráða-
lækna og Landlæknisembættið.
438 Læknaiilaðið 2007/93
i