Læknablaðið - 15.12.2007, Síða 9

RITSTJÓRNARGREINAR
fjölgar með fjölda rekkjunauta. Það er ljóst að
bóluefnin duga ekki þeim konum sem þegar hafa
myndað forstigsbreytingar og því fer sá fjöldi
kvenna sem hefur gagn af bólusetningu minnk-
andi með stígandi aldri. Flestar þjóðir, sem tekið
hafa afstöðu til bólusetningar, hafa því ráðlagt
bólusetningu fyrir kynþroskaaldur og þá helst
stúlkum á aldrinum 10-12 ára. Með hliðsjón af
niðurstöðu kostnaðarvirknirannsókna (7, 8) telja
margir að æskilegt getí verið að bólusetja stúlk-
ur allt að 16-18 ára aldri en slík gagnsemi hlýtur
að tengjast aldri við fyrstu kynmök og fjölda
rekkjunauta á þessum aldri. Óbirt rannsókn frá
Leitarstöð bendir þess að skipuleg bólusetning
gegn HPV 16/18 geti gagnast stúlkum undir 20
ára aldri sem hafa haft fáa rekkjunauta og eðlilegt
frumustrok.
Þó bólusetning með HPV 16/18 lofi góðu er
ýmsum spumingum enn ósvarað. Meðal annars
er nauðsynlegt að fylgjast náið með þeim konum
sem bólusettar em bæði hvað varðar tímalengd
virkninnar og hvort aðrir undirstofnar taki við af
þeim sem útrýmt er. Slíkt eftirlit er ráðgert af hálfu
Norrænu Krabbameinsskránna. Hvað varðar
bólusetningu drengja þá benda kostnaðarvirkni-
rannsóknir til að slík forvamaraðgerð sé óráðleg
(7, 8). Helsta vandamál HPV bólusetningar em
þó tengt áhrifum hennar á núverandi legháls-
krabbameinsleit.
Frá upphafi leghálskrabbameinsleitar hefur
nýgengi sjúkdómsins fallið hér á landi um 64% og
dánartíðnin um 83% (9). Frá árinu 2000 hafa um
76% leghálskrabbameina greinst á stigi I (bundið
leghálsi) og þar af er rúmur helmingur á hul-
instígi (stíg IA) þar sem keiluskurður er nægjanleg
aðgerð. HPV 16/18 bólusetning ein og sér mun
ekki skila sama árangri og því hvetur alþjóða-
heilbrigðisstofnunin (WHO) og skildar stofnanir
til áframhaldandi leghálskrabbameinsleitar. Það
er ljóst að HPV 16/18 bólusetning fækkar með-
alsterkum og sterkum forstigsbreytingum og já-
kvætt forspárgildi leitarinnar mun því minnka. Til
að vega á móti slíkri þróun þarf að taka upp nýjar
aðferðir, svo sem vökvasýnapróf (liquid-based
smear) og HPV greiningarpróf (HC II), sem geta á
ný aukið forspárgildi leitarinnar.
Að lokum ber að undirstrika þá áhættu að
bólusettar konur geta fyllst falskri öryggiskennd
og hættí að mæta til leitar. Það yrði afar óheppileg
þróun meðal annars vegna þeirrar staðreyndar
að tíðni sjúkdómsins hefur á síðustu tveimur
áratugum farið vaxandi meðal yngri kvenna (10)
sem aftur tengist breyttum lífsstíl þeirra. Evrópu-
samtökin ECCA (European Cervical Cancer
Association) hafa því hvatt aðildarlönd samtak-
anna tíl öflugri upplýsingagjafar tíl kvenna um
orsakir leghálskrabbameins og takmarkanir HPV
bólusetningar samhliða því sem samtökin hvetja
tíl skipulegrar leghálskrabbameinsleitar www.
cervicalcancerpetítíon.eu /
1. Parkin DM, Bray F. Chapter 2: the burden of HPV-related
cancers. Vaccine 2006; 24:Suppl 3:S11-S25.
2. Sigurðsson K. The lcelandic and Nordic cervical screening
programmes: Trends in incidence and mortality rates
through 1995. Acta Obstet Gynecol Scand 1999; 78: 478-85.
3. Schiffman MH, Bauer HM, Hoover RN, Glass G, Cadell DM,
Rush BB, et al. Epidemiologic evidence showing that human
papillomavirus infection causes most cervical intraepithelial
neoplasia. ] Natl Cancer Inst 1993; 85: 958-64.
4. Harper DM, Franco EL, Wheeler CM, Moscicki AB,
Romanowski B, Roteli-Martins CM, et al. Sustained efficacy
up to 4-5 years of a bivalent L1 virus-Iike particle vaccine
against human papillomavirus types 16 and 18: Follow-up
from a randomised control trial. Lancet 2006; 367:1247-55.
5. The FUTURE II Study Group. Quadrivalent HPV vaccine
against human papillomavirus to prevent high-grade
cervical lesions. N Engl ] Med 2007; 356:1915-27.
6. Sigurðsson K, Taddeo FJ, Benediktsdóttir KR, Ólafsdóttir K,
Sigvaldason H, Oddsson K, et al. HPV genotypes in CIN 2-3
lesions and cervical cancer; A population-based study. Int ]
Cancer 2007; 121: 268-7.
7. Taira AV, Neukermans CP, Sanders GD. Evaluating human
papillomavirus vaccination strategies. Emerg Infect Dis 2007;
10:1915-23.
8. Reduktion af risikoen for livmoderhalskræft ved vaccination
mod humant papillomavirus (HPV). Sundhedsstyrelsen.
Enhed for Medicinsk Teknologivurderíng Islands Brygge
67, 2300 Köbenhamn S. Medicinsk Teknologivurdering 2007;
9(1).
9. Sigurðsson K, Sigvaldason H. Effectiveness of cervical
cancer screening in Iceland, 1964-2002: a study on trends in
incidence and mortality and the effect of risk factors. Acta
Obstet Gynecol Scand 2006; 85:343-9.
10. Sigurðsson K, Sigvaldason H. Is it rational to start
population-based cervical cancer screening at or soon after
age 20? Analysis of time trends in preinvasive and invasive
disease. Eur J Cancer 2007; 43: 769-74.
Heimildir
LÆKNAblaðið 2007/93 821