Læknablaðið - 15.12.2007, Qupperneq 49

UMRÆÐUR 0 G
S K I M U N
F R É T T I R
í R I S T L I
Asgeir Theodórs við ristilspeghmartæki.
„Leitin sjálf mun kosta á milli 140-160 milljónir
fyrstu tvö árin og mér sýnist raunhæft að ætla að
ekki verði hægt að hefja leitina fyrr en í byrjun
árs 2009. Öllum körlum og konum á aldrinum
55-70 ára verður boðin þátttaka en með afföllum
verða það líklega um 26 þúsund manns eða 13
þúsund manns á ári (annað hvert ár). Aðferðin
er leit að blóði í hægðum en öllum þátttakendum
verður sent heim sýnatökuspjald með leiðbein-
ingum um hvernig taka skuli sýnið og ganga
frá því og senda til Krabbameinsfélagsins til
rannsóknar. Ef blóð reynist í hægðunum þá er
viðkomandi boðaður í ristilspeglun. Ekki hefur
verið ákveðið hvar ristilspeglanirnar verða fram-
kvæmdar en sennilega verður að koma upp sér-
stakri aðstöðu fyrir þær. Við gerum ráð fyrir að
um 8% af heildarfjöldanum reynist með blóð í
hægðum (HemoccultSensa), en þá þarf að fram-
kvæma um 1000 ristilspeglanir á hverju ári. Við
vitum að 25-30% af fólki á þessum aldri er með
einhvers konar forstigsbreytingar eða kirtilæxli í
ristli, og þar sem það er líklegt að um 95-96% af
krabbameinum í ristli eiga upptök sín í slíkum
æxlum, er mikilvægt að fjarlægja þau áður en
hugsanlegt krabbamein nær að myndast í þeim.
Við ristilspeglunina er mögulegt að fjarlægja kirt-
ilæxlin. Allir sem reynast með slík hugsanleg for-
stig þurfa að vera í eftirliti og flytjast yfir á kirt-
ilæxlaskrá þar sem þessum einstaklingum verður
fylgt eftir og þeir boðaðir í reglulega skoðun háð
stærð kirtilæxlanna, meingerð þeirra og fjölda."
Asgeir segir að vissulega sé ristilspeglun nokk-
urt inngrip og útheimti ákveðinn undirbúning
af hálfu einstaklingsins. „Það þarf að vera á fljót-
andi fæði í tvo sólarhringa á undan og síðan þarf
úthreinsun fyrir speglunina. Fólk fer sjaldnast í
vinnuna rannsóknardaginn sem þetta er gert en
kostirnir eru ótvíræðir. Annars vegar er hægt að
LÆKNAblaðið 2007/93 861