Læknablaðið - 15.12.2007, Side 15

FRÆÐIGREINAR
METÝLFENÍDAT
isins og tölfræðigrunnur TR geyma upplýsingar
af öllum rafrænum lyfseðlum afgreiddum utan
stofnana á Islandi. Rafræn skrá lyfseðilsgagna nær
aftur til 1. janúar 2003. Árið 2006 voru 98,6% allra
afgreiddra lyfseðla utan stofnana rafræn, 94,9%
árið 2005, 93,7% árið 2004 og 94,7% árið 2003.
Samkvæmt 3. gr. laga nr. 89/2003 um breyt-
ingu á lyfjalögum og læknalögum er tölfræði-
grunnur TR ópersónugreinanlegur en persónutelj-
anlegur. Gögn hans má geyma til óskilgreinds
tíma. Lögin kveða á um að lyfjagagnagrunnur
Landlæknisembættisins skuli vera persónugrein-
anlegur og geyma dulkóðuð persónuauðkenni
sjúklinga og lækna að hámarki til þriggja ára.
Tölfræðigrunnur TR og lyfjagagnagrunnur
Landlæknisembættisins hafa sameiginlega gagna-
lind og eru uppfærðir að minnsta kosti einu
sinni í mánuði. Skráð gögn í lyfjagagnagrunni
Landlæknisembættisins miðast við afgreiðsludag
lyfja en eru gögn tölfræðigrunns miðast við upp-
færsludag bókhalds TR. Þetta getur valdið smá-
vægilegum mun á gögnum grunnanna tveggja.
Skilgreiningar og breytur
Metýlfenídat er skilgreint í samræmi við ATC
flokkunarkerfi Alþjóðaheilbrigðismálastofnunari
nnar (WHO) sem lyfjaflokkur N06BA04. Skráð
sérlyf þessa lyfjaflokks á íslenskum markaði eru
eins og segir í inngangi: Concerta®, Equazym®,
Rítalín® og Rítalín Uno®.
Algengi metýlfenídatnotkunar (%o) er skilgreint
sem fjöldi einstaklinga á hverja 1000 íbúa sem inn-
leysti eina eða fleiri lyfjaávísun á metýlfenídat til-
tekið ár. Algengið er jafnframt greint með tilliti til
verkunartíma lyfja (stuttverkandi, langverkandi
áhrif), kyns, aldurs og búsetu sjúklinga. Algengi
metýlfenídatnotkunar áranna 1989 til 2000 miðast
við fjölda einstaklinga ár hvert sem fékk útgefið
heimildarkort á metýlfenídat.
í gögnum áranna 1989 til 2000 er aldur
sjúklings samkvæmt aldursári við útgáfu heim-
ildarkorts. Aldur sjúklings 2003 til 2006 miðast
við aldur í árum daginn sem metýlfenídat er
leyst út í fyrsta sinn tiltekið ár. Búseta sjúklings
er samkvæmt lögheimili sjúklings í þjóðskrá á
útgáfudegi heimildarkorts, eða daginn sem lyf
voru leyst út, og er skipt niður eftir landshlut-
um; Austurland, höfuðborgarsvæðið, Norðurland
eystra, Norðurland vestra, Suðurland, Suðurnes,
Vestfirðir og Vesturland.
I rannsókninni er læknum sem ávísuðu
metýlfenídati á börn árið 2006 skipt í eftirfarandi
sérgreinahópa; almennir læknar, barnalæknar,
barna- og unglingageðlæknar, geðlæknar, heilsu-
gæslu-/heimilislæknar, kandídatar, læknanemar
og aðrir læknar. Skiptingin er í samræmi við
skráða aðalsérgrein læknis í tölfræðigrunni TR.
Aðferðir
Metýlfenídatnotkun skipt eftir aldri og kyni frá
árinu 1989 til ársins 2000 er reiknað út frá þeim
fjölda sjúklinga sem fékk útgefið heimildarkort
fyrir metýlfenídat ár hvert. Landlæknisembættið
gaf út heimildarkort vegna metýlfenídatnotkunar
sem giltu að hámarki til 12 mánaða fyrir börn.
Athuga ber að þessi gögn eru ekki fullkomlega
sambærileg gögnum úr tölfræðigrunni TR og lyfja-
gagnagrunni Landlæknisembættisins sem byggja
á innleystum lyfjaávísunum fyrir metýlfenídat.
Vert er að benda á að börn sem höfðu heimild-
arkort sem gilti fram á árið eftir útgáfu þess, án
endurnýjunar, eru hugsanlega vantalin í algeng-
istölum þess árs sem kortið rann út. Tilfelli þar
sem metýlfenídat var ekki leyst út í kjölfar útgáfu
heimildarkorts gætu leitt til ofmats á algengi notk-
unar áranna 1989 til 2000. Gert er ráð fyrir að þessi
tilfelli séu fá.
Engin gögn fengust um lyfjaávísanir á metýl-
fenídat árin 2001 og 2002. Niðurstöður um algengi
þeirra ára vantar því í rannsóknina.
Aldurs- og kynskipt algengi metýlfenídatnotk-
unar árin 2003 til 2006 er reiknað út frá fjöldatöl-
um í lyfjagagnagrunni Landlæknisembættisins.
Kynjahlutfall algengis (stúlkur:drengir) og stað-
alfrávik er reiknað fyrir árin 2003 til 2006 og eftir
aldursárum fyrir árið 2006. Einnig er notkun
metýlfenídats greind eftir fjölda innleystra ávísana
árið 2006. Fjöldi barna sem innleysti eina eða fleiri
lyfjaávísun á metýlfenídat tiltekið ár er þá borinn
saman við þann fjölda sem fékk þrjár eða fleiri
lyfjaávísanir innleystar.
Meðalársalgengi metýlfenídatnotkunar skipt
eftir landshlutum og kyni fyrir árin 2004 til 2006
er reiknað samkvæmt fjöldatölum lyfjagagna-
grunns Landlæknisembættisins. Hlutfallsleg
áhætta (relative risk) leiðrétt fyrir breytingu milli
ára með Mantel-Haenszel aðferð, 95% öryggi, er
notuð til að meta mun á notkun milli landsluta
með höfuðborgarsvæðið sem samanburðarhóp.
Ekki er unnt að leiðrétta fyrir mismunandi aldurs-
dreifingu barna milli landshluta í rannsókninni.
Upplýsingar úr tölfræðigrunni TR eru notaðar til
að reikna algengi metýlfenídats eftir verkunartíma
fyrir árin 2003 til 2006.
Excel töflureiknir er notaður til útreikninga og
gerð grafa. Mannfjöldatölur notaðar til algeng-
isútreikninga eftir kyni, aldri og landshluta eru
fengnar hjá Hagstofu íslands og miðast við mið-
ársmannfjölda (1. júlí) ár hvert. Öll gögn voru
dulkóðuð og ópersónugreinanleg áður en vinnsla
LÆKNAblaðið 2007/93 827