Læknablaðið - 15.07.2010, Blaðsíða 14

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKNIR
Tafla III. Niðurstöður húðprófa.
Heildarfjöldi afnæmdra Jákvaett8 Neikvætt'1 Ný svörun0
Vallarfoxgras, n: 118 114 4 2
Birki, n: 38 15 23 14
Kettir, n: 39 34 5 36
Reykmaur, n: 36 8 28 5
a: Afnæmdir einstaklingar með jákvætt húðpróf. b: Afnæmdir einstaklingar með neikvætt húðpróf. c: Einstaklingar með jákvætt húðpróf gegn ofnæmisvaka sem ekki var afnæmt gegn.
Sjúklingar sem fengu fulla meðferð voru að
meðaltali meðhöndlaðir í þrjú til fimm ár. A mynd
3 sést hvernig fjöldi meðhöndlaðra dreifist yfir 5
ára tímabil frá 1977-2006.
Á rannsóknartímabilinu var algengast að
afnæmt væri gegn vallarfoxgrasi, birki, köttum
og rykmaur. í flestum tilfellum var afnæmt
gegn vallarfoxgrasi og fengu 92,2% þátttakenda
slíka meðferð. 1 heildina voru sjö mismunandi
ofnæmisvakar notaðir til afnæmingar. í tilvikum
hesta-, hunda- og geitungaofnæmis var hlutfall
afnæmdra á bilinu 1-10% og því ekki hægt að
leggja tölfræðilegt mat á árangur afnæmingar
gegn þessum ofnæmisvökum sérstaklega (mynd
4).
Við eftirfylgni var hlutfall þeirra sem voru
einkennalausir 65,3%. Jafnframt hafði fækkað í
þeim hópi sem taldi ofnæmiseinkenni sín óbreytt
við lok meðferðar úr 35,8% í 28,5%, p=0,05, tafla II.
Marktækur munur var á fjölda einkennalausra og
þeirra sem versnuðu, p=0,01.
Áhrifaþættir á árangur meðferðar
Karlar voru oftar einkennalausir, samanborið við
konur, þegar ofnæmiseinkenni voru metin við
eftirfylgd, p=0,03.
Ekki var hægt að sýna fram á að fjölþætt
heilsufarssaga, önnur en um ofnæmi eða astma,
hefði áhrif á árangur afnæmismeðferðar.
Ættarsaga um ofnæmi takmarkaðist við fyrstu
gráðu ættingja. 60,9% þátttakenda voru með slíka
sögu og ekki var munur milli kynja. Þeir sem urðu
einkennalausir voru í 70% tilfella með ættarsögu
um ofnæmi marktækt oftar en þeir sem ekki höfðu
jákvæða ættarsögu, p=0,02.
Einstaklingar með ofnæmi fyrir vallarfoxgrasi
eða rykmaurum urðu frekar einkennalausir en
þeir sem voru með ofnæmi fyrir birki eða köttum,
p=0,04.
Við eftirfylgd kvörtuðu 27% undan ofnæmis-
einkennum frá öðrum ofnæmisvökum en þeim
sem afnæmt hafði verið gegn.
Einkennalausir reyktu frekar/eða höfðu reykt
samanborið við þá sem voru verri af ofnæmis-
einkennum sínum (55% vs. 40%), p=0,02.
Alls voru 28 (22%) með astma þegar meðferð
hófst en við lok meðferðar höfðu níu orðið
einkennalausir. Einstaklingar með kattarofnæmi
urðu síður einkennalausir (p=0,03) og auk þess
fengu einstaklingar með kattarofnæmi, sem ekki
var afnæmt fyrir (n=16/36, 44,4%), frekar astma
á rannsóknartímabilinu, p=0,03. Þeir sem þróuðu
með sér astma voru jafnframt oftar með verri of-
næmiseinkenni frá efri loftvegum samanborið við
einstaklinga án astma, p=0,01.
Allir þátttakendur voru húðprófaðir gegn
fjórum ofnæmisvökum; vallarfoxgrasi, birki, köttum
og rykmaurum. Alls voru 118 afnæmdir gegn
vallarfoxgrasi. Við eftirfylgni voru 114 enn með
jákvætt húðpróf en fjórir sýndu enga svörun. Þá
voru tveir sem ekki höfðu verið afnæmdir fyrir
grasi með jákvætt vallarfoxgras húðpróf við
eftirfylgni. í töflu III eru niðurstöður húðprófa
teknar saman.
Alls luku 102 þátttakendur af 128 í þessari
rannsókn (79,7%) að minnsta kosti þriggja ára
afnæmis-meðferð. 26 manns hættu og voru
ástæður brotthvarfs einkum þrjár; 1) aukaverkanir
(11), 2) þungun (6 konur), 3) án ástæðu
(9 einstaklingar). Algengustu aukaverkanir
(n=128) voru húðbólgur við stungustað (68%),
ofnæmislost (8,6%) og ofsakláði (7%). Ekkert
dauðsfall var skráð.
Umræða
Hér hafa verið kynntar niðurstöður rannsóknar
sem lagði mat á árangur afnæmismeðferðar á
íslandi á 30 ára tímabili, frá 1977 til 2006. Alls tóku
128 einstaklingar sem höfðu fengið meðferð á
göngudeild astma og ofnæmis á Landspítalanum
þátt í rannsókninni. Rannsóknin leiddi í ljós að
árangur afnæmismeðferðar er raunverulegur og
viðvarandi allt að 20 árum eftir að meðferð lýkur.
Karlar fengu oftar meiri bata en konur og var
munur milli kynja marktækur.
Greinarhöfundar veltu upp þeirri spurningu
hvort ákveðnar lýðbreytur og/eða áhættuþættir
gætu haft áhrif á árangur meðferðarinnar.
Karlkyn, jákvæð ættarsaga, ofnæmi gegn grasi eða
rykmaurum og reykingar höfðu öll jákvæð áhrif
á árangur meðferðarinnar. Munur á árangri karla
og kvenna er ekki að fullu ljós og þarfnast frekari
rannsókna.
Tímalengd meðferðar hafði einnig áhrif á
árangur og benda niðurstöður til að ákjósanlegast
sé að meðferð standi yfir í þrjú til fimm ár svo
að fullnægjandi árangur fáist. Meðferð stóð yfir
í skemmri tíma í um 20% tilfella og var ástæða
brottfalls yfirleitt lélegur skammtímaárangur
eða aukaverkanir meðferðar. Athygli vekur að
466 LÆKNAblaSið 2010/96