Læknablaðið - 15.07.2010, Blaðsíða 23

FRÆÐIGREINAR
Jón Þorkell
Einarsson1
deildarlæknir
Ragnar
Danielsen2
hjartalæknir
Ólafur Skúli
Indriðason1
nýrnalæknir
Tómas
Guðbjartsson’4
hjarta- og lungnaskurðlæknir
Lykilorð: trefjagollurshús,
hjartabilun, bjúgur, hjartaómun,
hjartaþræðing, skurðaðgerð.
’Nýrnadeild,
2hjartadeild, 3hjarta-
og lungnaskurðdeild
Landspítala, 4læknadeild HÍ.
Fyrirspurnir og bréfaskipti:
Tómas Guðbjartsson,
hjarta- og lungnaskurðdeild
Landspítala
tomasgud@landspitali. is
SJÚKRATILFELLI
Trefj agollur shús
- sjúkratilfelli með umræðu
Ágrip
Trefjagollurshús er sjaldgæft fyrirbæri þar sem
gollurshúsið þrengir að hjartanu og hindrar
eðlilega fyllingu þess. Afleiðingin er vinstri
og hægri hjartabilun með þróttleysi, mæði og
bjúg á útlimum. Trefjagollurshús er oftast af
óþekktum orsökum, en getur komið í kjölfar
sýkinga, geislameðferðar, bandvefssjúkdóma og
asbestmengunar. Greining getur verið flókin og
tefst oft. Meðferð er yfirleitt skurðaðgerð þar sem
hluti gollurshúsins er fjarlægður. Hér er lýst tilfelli
af Landspítala.
Sjúkratilfelli
Tæplega sextugur maður leitaði á bráðamóttöku
Landspítala vegna þreytu og vaxandi bjúgs á
ganglimum. Hann hafði á tæpum mánuði þyngst
um 30 kg, þrátt fyrir töku þvagræsilyfja. Af
þessum sökum átti hann erfitt með gang en kvaðst
hvorki finna fyrir aukinni mæði né kviðverkjum.
Á átta árum hafði hann verið lagður nokkrum
sinnum inn á sjúkrahús vegna svipaðra einkenna.
Þvagrartnsóknir höfðu útilokað nýrungaheil-
kenni (nephrotic syndrome) og rannsóknir á
lifrarstarfsemi og útlimabláæðum voru eðli-
legar. í einni af fyrstu innlögnunum (júní
2001) var gerð hjartaómun þar sem grunur
vaknaði um trefjagollurshús. Mælt var með
frekari rannsóknum, en þar sem sjúklingur
dvaldi langdvölum erlendis misfórst eftirlit.
Við áðurnefndar innlagnir var hartn jafnan
meðhöndlaður með lykkju-þvagræsilyfjum
(fúrósemíð) í æð, en skipt yfir í töflur þegar bjúgur
minnkaði. Yfirleitt löguðust einkenni á nokkrum
vikum og hann náði aftur fyrri þyngd (um 130
kg). Viðhaldsskammtur fúrósemíðs var að jafnaði
í kringum 80-120 mg daglega. Við væg versnandi
einkenni leitaði hann ekki læknis, heldur jók
sjálfur skammt þvagræsilyfja og forðaðist áreynslu
í nokkra daga. Smám saman fóru einkenni þó
versnandi, mæði varð meira áberandi auk þreytu
við áreynslu og bjúgsöfnun á útlimum.
I heilsufarssögu kom fram að hann hafði um
nokkurra ára skeið haft vægan háþrýsting og
sykursýki af gerð 2, auk þess að hafa reykt (30
pakkaár). Fimmtán árum áður hafði hann verið
rannsakaður vegna vaxandi mæði. Voru meðal
annars reynd berkjuvíkkandi lyf án árangurs. Á
röntgenmynd af lungum sáust þykknanir á fleiðru
og var í fyrstu ákveðið að fylgjast með þeim.
Um mitt ár 2001 var gerð opin sýnataka á fleiðru
en einnig miðmætisspeglun vegna stækkaðra
miðmætiseitla. Vefjagreining sýndi eðlilega eitla
og ósérhæfða bólgu í fleiðru. Engin merki sáust
um illkynja vöxt. Voru bólgubreytingarnar taldar
geta skýrst af asbestmengun sem hann hafði áður
orðið fyrir við vinnu sína sem pípulagningamaður.
Ári frá sýnatökunni (2002) hætti hann að vinna og
voru dæmdar örorkubætur.
Við skoðun á bráðamóttöku vó hann 160 kg
og mældist tveir metrar á hæð. Blóðþrýstingur
var 130/80 mmHg og púls 70 slög á mínútu,
greinilega veikari við inn- en útöndun. Bláæðar á
hálsi voru þandar og breyttust ekki við innöndun.
Við hjartahlustun heyrðist þriðja hjartahljóð í
hlébili og hátíðnióhljóð í slagbili við innöndun
yfir 3.-4. rifjabili vinstra megin. Væg brakhljóð
heyrðust yfir lungum neðarlega. Kviður var
þaninn með skiptideyfu og lifur stækkuð við
þreifingu. Á neðri hluta líkama var mikill bjúgur
sem náði allt frá tám og upp að mitti.
Blóðrannsóknir við komu sýndu eðlilegan
blóðhag, sökk, blóðsölt, kreatínín, lifrarpróf,
og skjaldkirtilspróf, en NT-proBNP (N-terminal
prohormone brain natriuretic peptide) mældist
vægt hækkað. Strimilpróf og smásjárskoðun á
þvagi voru ómarkverð (tafla I). Hjartalínurit sýndi
óreglulegan takt með aukaslögum frá gáttum og
Tafla I. Niöurstöður helstu rannsókna við komu á
bráðamóttöku. Viðmiðunarmörk eru gefin upp isviga.
Hemóglóbín 143 g/L (134-171)
Natríum 135 mmol/L (137-145)
Kallum 3,4 mmol/L (3,5-5,0)
Klór 102 mmol/L (98-110)
Kreatínín 82 pmol/L (60-100)
CRP 6 mg/L (<3)
Albúmín 25 g/L (36-45)
.NT-pro-BNP 347 ng/L (<230)
ALP 39 U/L (35-105)
ALAT 26 U/L (<70)
TSH 4,63 mU/L (0,3-4,20)
Þvag strimilpróf Eðlilegt
LÆKNAblaðið 2010/96 475