Læknablaðið - 15.11.2011, Blaðsíða 17

RANNSÓKN
Heilsufarslegar breytingar sjúklinga
í atferlismiðaðri offitumeðferð
Steinunn H. Hannesdóttir1-2 íþróttafræðingur, Ludvig Á. Guðmundsson1 læknir, Erlingur Jóhannsson2 lífeðlisfræðingur
ÁGRIP
Tilgangur: Markmið þessarar rannsóknar var að skoða árangur hjá einstaklingum í atferlismiðaðri offitumeðferð hjá þverfaglegu teymi.
Efniviður og aðferðir: Þátttakendur voru 47 konur á aldrinum 20-60 ára. Mælingar voru gerðar frá október 2007 til júlí 2009 en miðgildi milli mælinga
voru sex mánuðir. Notaðar voru eftirfarandi mælingar og breytur: hæð (cm), þyngd (kg), líkamsþyngdarstuðull (kg/m2), mittismál (cm), BIA (bioelectrical
impedance analysis) líkamsgreining með rafleiðnimælingu, þolpróf á hjóli þar sem fylgst var með hjartariti, púls (slög/mín) og blóðþrýstingssvörun (mmHg),
reiknuð þrektala (w/kg) og hámarkssúrefnisupptaka (ml/kg/mín). Auk þess voru lagðir fyrir spurningalistarnir SF-36v2 um heilsutengd Kfsgæði (Short form 36
health survey version 2.0), OP-kvarði um sálfélagslega líðan tengdri offitu (Obesity-related problems scale), BAI-kvíðakvarði (Beck anxiety inventory scale)
og BDI-ll-þunglyndiskvarði (Beck depression inventory scale).
Niðurstöður: Likamsþyngdarstuðull lækkaði um 3,9 kg/m2 (p<0,001). Heildarhámarksálag (w) I þolprófi á hjóli jókst um 12% (p<0,001), þrektala (w/kg)
hækkaði um 21 % (p<0,001) og hámarkssúrefnisupptaka (ml/kg/mín) jókst um 18% (p<0,001). Marktæk lækkun hafði orðið á blóðþrýstingi og hvíldarpúlsi
(p<0,05) við lok rannsóknar. Niðurstöður allra spurningalista sýndu marktækar jákvæðar breytingar (p<0,001).
Ályktanir: Niðurstöðurnar undirstrika þýðingu þverfaglegrar offitumeðferðar með áherslu á varanlegar lífsstílsbreytingar. Þær sýna ekki aðeins að holdafar
batnar, heldur einnig að verulegur bati næst I heilsutengdum lífsgæðum, andlegri og félagslegri líðan.
Inngangur
'Endurhæfingar-
miðstöð SlBS,
Reykjalundi,
2rannsóknastofu í
íþrótta- og heilsufræði,
menntavísindasviði Hl.
Fyrirspurnir:
Steinunn H.
Hannesdóttir,
steinunnh
@reykja!undur.is
Barst: 9. júní
2011, samþykkt til
birtingarl 8.
september2011
Höfundar tiltaka engin
hagsmunatengsl.
Síðustu tvo áratugi hefur offita aukist gífurlega, ekki
einungis í þróuðum löndum heldur um heim allan og
er hún nú álitin eitt stærsta heilsufarsvandamálið.1 Á
Islandi hafa verið gerðar kannanir sem sýna að þróun
offitu og holdafars er svipuð og í heimsálfunum beggja
vegna landsins. Nýjustu tölur frá Hjartavernd2 og
Lýðheilsustöð3 náðu yfir landið allt og sýna að 21%
kvenna voru haldnar offitu og jafngildir það í mannfjölda
20.000 konum fyrir árið 2006.2,3 Fleiri kannanir hafa verið
gerðar sem sýna að hlutfallið gæti verið enn hærra og
má ætla að offita meðal fullorðinna íslenskra kvenna
sé á bilinu 20-24%.
Orsakir aukinnar offitu eru jákvætt orkujafnvægi sem
verður sökum flókins samspils erfða, umhverfis, matar-
æðis og hreyfingarleysis.4 Afleiðingar offitusjúkdómsins
eru fjölmargar, allt frá hvimleiðum fylgikvillum til
lífshættulegra sjúkdóma sem eru algeng dánarorsök í
heiminum. Þeir helstu eru hjarta- og æðasjúkdómar,
sykursýki 2, háþrýstingur, blóðfituröskun, efnaskipta-
villa, kæfisvefn, ýmis stoðkerfisvandamál og nokkrar
tegundir krabbameina, auk margvíslegra sálrænna og
félagslegra vandamála.5'6
Engum dylst mikilvægi forvarna gegn sjúkdómum en
nauðsyn úrræða fyrir þá sjúklinga sem þegar hafa greinst
með offitu er eitt af viðfangsefnum heilbrigðiskerfisins.7
Markmið þverfaglegrar meðferðar á næringar- og offitu-
sviði á Reykjalundi er að aðstoða fólk með alvarlegan
offituvanda við að endurskipuleggja og bæta lífshætti
sína í því skyni að léttast, auka líkamlega virkni, bæta
heilsu og lífsgæði. Meðferðin er hugsuð sem leið að
varanlegri lífsháttabreytingu en ekki tímabundinn
ávinningur.8 Rannsóknir hafa hins vegar ekki verið
gerðar á árangri í þeim meðferðum sem viðhafðar eru
hér á landi og því verður viðfangsefnið að teljast þarft
og niðurstöður gagnlegar fyrir áframhaldandi þróun
á meðferðum sem efla heilsuna.
Markmið þessarar rannsóknar var að skoða breyt-
ingar á holdafari, þreki, blóðþrýstingi, hvíldarpúlsi og
líðan í þverfaglegri offitumeðferð. Skoðað var eigið mat
þátttakenda í meðferðinni á andlegri, líkamlegri og
félagslegri líðan og hvort tengsl væru við breytingar
á holdafari og þreki.
Efniviöur og aðferðir
Ojfitumeðferð á Reykjalundi - lýsing
Á Reykjalundi í Mosfellsbæ byggist offitumeðferð
á aðferðum endurhæfingar þar sem undirstaðan er
þverfagleg teymisvinna. Byggt er á viðteknum að-
ferðum atferlismeðferðar fyrir einstaklinga með
alvarleg offituvandamál þar sem unnið er að varanlegri
breytingu á lífsháttum. Tekið er á fjölmörgu sem teng-
ist offituvanda, svo sem næringu og hreyfingu og
einnig á atriðum er tengjast andlegri, líkamlegri og
félagslegri líðan.8 Uppfylla þarf ákveðin skilyrði fyrir
offitumeðferð á Reykjalundi: Að offituvandamálið sé
verulegt (líkamsþyngdarstuðull hærri en 35 kg/m2),
að fólk sýni vilja í verki til að takast á við vandann,
gerð er krafa um reykleysi á meðferðartíma og að
áfengis- og fíknisjúklingar séu óvirkir. Aldursviðmið
eru 18-70 ár og krafist er tilvísunar frá lækni.
í forskoðun eru gerðar mælingar á holdafari, andlegri
LÆKNAblaðið 2011/97 597