Læknablaðið - 15.11.2011, Blaðsíða 18

RANNSÓKN
Mynd 1. Yfirlit yfir mcðferðartíma á næringar- og offitusviði Reykjalundar. Mælingar
rannsóknarinnar, mæling 2 (MVog mæling 2 (M2), voru gerðar íforskoðun og í lok
fimm vikna meðferðartímabils á dagdeild.
og líkamlegri líðan, þolpróf og blóðrannsóknir. Sjúklingar hitta
lækni til viðtals og skoðunar, og meðferðarkostir eru ræddir.
Að lokinni forskoðun hefst meðferð á göngudeild. Gerð er með-
ferðaráætlun í samráði við sjúklinginn og honum veittur stuðn-
ingur með komum á göngudeild. Þar er meðal annars unnið
með máltíðamynstur, matardagbók, næringarinnihald og skipulag
daglegs lífs. í boði er næringarráðgjöf, sálfræðiaðstoð og félags-
ráðgjöf, auk þess sem sjúklingar fá leiðbeiningar um þjálfun og
hreyfingu og geta jafnframt nýtt sér þjálfunaraðstöðu á Reykjalundi.
í framhaldi af göngudeildarmeðferð hefst meðferð á dagdeild
þegar sjúklingar hafa gert skipulagðar lífsháttabreytingar og eru
búnir að léttast um 6-8% prósent af upphafsþyngd. Dagdeildar-
meðferðin er skipulögð sem hópmeðferð og eru sjö til átta
manns í hóp. Meðferðartímabil á dagdeild eru tvö með hálfs
árs millibili, það fyrra fimm vikur og hið síðara þrjár vikur. A
milli dagdeildarmeðferðanna og í tvö ár eftir að þeim lýkur eru
eftirfylgdarkomur sjö sinnum alls. Meðferðartími frá forskoðun til
loka eftirfylgdar er oftast 36-42 mánuðir. Á meðferðartímanum
er sjúklingum hjálpað að endurskipuleggja og bæta lífshætti sína
og fæðuvenjur í því skyni að léttast, auka virkni og bæta heilsu
og lífsgæði. Líkamsþjálfun er veigamikill þáttur í meðferðinni
en einnig er unnið með sjálfsmynd, andlega og líkamlega
líðan, auk félagslegra þátta eftir því sem við á.8-9 Yfirlit yfir
heildartímaferil meðferðar á næringar- og offitusviði er sýnt á
mynd 1. í rannsókninni var notast við mælingar úr forskoðun
og við lok fimm vikna meðferðartímabilsins á dagdeild. Tími
milli mælinga var að miðgildi sex mánuðir.
Tafla I. Líkamsþyngd, likamsþyngdarstuðull (LÞS) og holdafarsmælingar.
Fjöldi (n) Mæling 1 Mæling 2 p-gildi
Þyngd (kg) 47 127,2 (16,1) 116,0 (14,8) <0,001
LÞS (kg/m2) 47 44,6 (5,1) 40,7 (4,9) <0,001
Mittismál (cm) 45 118,7(11,2) 111,2 (11,1) <0,001
Fituhlutfall (%) 47 49,8 (2,0) 47,7 (2,4) <0,001
Fitumagn (kg) 47 63,5 (10,0) 55,6 (9,3) <0,001
Líkamsþungi án fitu (kg) 47 63,6 (6,4) 60,4 (5,9) <0,001
Gildi: Meðaltal (staðalfrávik)
Tafla II. Þolpróf á hjóli - álag og púls.
Fjöldi (n) Mæling 1 Mæling 2 p-giidi
Hámarksálagi lokið (w) 46 166,4 (30,0)4 186,8 (30,7)t <0,001
Þrek (w/kg) 46 1,3 (0,3)t 1,6 (0,3)t <0,001
Hámarkssúrefnis- upptaka (ml/kg/mín) 46 21,0 (3,4)t 24,7 (3,7)t <0,001
Hvíldarpúls (slög/min) 46 86,0 (14,5)f 80,7 (11,7)t 0,013
Byrjunarpúls (slög/mín) 46 93,5 (13,3)t 87,5 (11,2)t 0,002
Lokapúls (slög/mín) 46 166,5 (155,8;176,0)t 163 (154,5;174,0)t 0,102
Púls 1 mín eftir lok prófs (slög/mín) 46 144,4 (15,1)t 136,4 (16,7)t <0,001
Púls 3 mín eftir lok prófs (slög/mín) 45 116,9(15,5)t 109,8(14,3)t <0,001
Gildi: fMeðaltal (staðalfrávik), tmiðgildi (neðri og efri fjórðungsmörk)
Vo/ tí þátttakendum
Einungis konum var boðin þátttaka í rannsókninni þar sem
karlmenn sem sóst höfðu eftir offitumeðferð voru að jafnaði
mun færri og því talið afar erfitt að ná þeim lágmarksfjölda sem
þyrfti fyrir styrk rannsóknar. Alls var 57 konum boðið að taka
þátt í rannsókninni og af þeim samþykktu 47 konur þátttöku,
eða 82,5%. Meðalaldur þeirra var 39,6 (±10,7) ár við forskoðun á
bilinu 20-60 ára. Ástæður þeirra sem tóku ekki þátt í rannsókninni
voru mismunandi. Þrjár konur fóru ekki í þolprófið í forskoðun,
tveimur var ráðið frá því af lækni vegna stoðkerfisvandamála
og ein tók ekki þolprófið vegna frjókornaofnæmis. Fjórar konur
gáfu ekki upp ástæður.
Tilskilin leyfi til rannsóknar voru fengin frá lækningaforstjóra
Reykjalundar og Vísindasiðanefnd (VSN 08-128-Sl) síðla árs 2008,
þátttakendur undirrituðu upplýst samþykki og rannsókn var
tilkynnt Persónuvernd.
Mælingar á heilsufarsþáttum
Þær mælingar sem notaðar voru við mat á holdafari voru hæð,
þyngd, líkamsþyngdarstuðull (kg/m2) og mittismál. Auk þess var
fituhlutfall ákvarðað með rafleiðnimælingu (BIA 310 bioimpedance
analyzer, Seattle, Washington, USA). Notuð var formúla Segal og
félaga10 sem hafði verið þróuð sérstaklega fyrir offitusjúklinga
til að reikna út fitumagn og fituhlutfall líkamans.
Við ákvörðun á líkamlegu þoli var notað staðlað þolpróf
á þrekhjóli (Monark 839 Ergomedic). Notað var tólf leiðslu
hjartarafrit (Schiller CS-200, Baar, Sviss) og púlsinn skráður
út frá því. Blóðþrýstingur (Trimline frá PyMaH Corporation,
Branchburg, USA) var mældur í hvíld, við upphaf þolprófs
og á meðan á því stóð. Þrektala (w/kg) var reiknuð út frá
líkamsþyngd sjúklings og þeim heildarvöttum sem viðkomandi
gat lokið við að hjóla. Við útreikning á súrefnisupptöku við
hámarksálag var notuð Latin-formúla" fyrir konur með offitu
sem gerir samanburð mögulegan við aðrar rannsóknir.
Til mælinga á heilsutengdum lífsgæðum, andlegri og líkamlegri
líðan, voru lagðir fyrir lífsgæðakvarðar í forskoðun og í lok
fimm vikna meðferðartímabilsins: SF-36v2™ (Short form 36
health survey version 2.0) um heilsutengd lífsgæði,12 OP-kvarði
598 LÆKNAblaðið 2011/97