Læknablaðið - 15.11.2011, Blaðsíða 35

Y F I R L i T
Tafla 1. Yfirlit um árangursrannsóknir og áhrifastærðir.
Röskun Meðferð Árangur fyrir og eftir meðferð Áhrifastærð* Langtímaáhrif Sameiginleg meðferð
Þunglyndi3'7"'9 HAM + 0,82-0,89 + Fer eftir alvarleika
AM +
Samskiptameðferð +
Lyfjameðferð + -
Óyndi"'20-23 HAM ? 1,22" ? ?
Lyfjameðferð +
Almenn kvíðaröskun3 24'27'48 HAM + 0,29-3,29 + +/?
Lyfjameðferð + ?
Skelfingarkvíði3' ”•28' “■48 HAM ++ 0,57-1,44 ++ -
Aðrar meðferðir - -
Lyfjameðferð -/? ?
Áfallastreituröskun3'14' 36‘43 HAM + 1,34-1,70 + ?
EMDR +
Lyfjameðferð +/- ?
Árátta og þráhyggja3,45'50 HAM + 1,30-1,86** + =
BMS + +
Aðrar meðferðir -
Lyfjameðferð + -
Félagsfælni14'48'51'54 HAM + 0,29-2,30 + =/?
Aðrar meðferðir -
Lyfjameðferð + -
Sértæk fælni14-55'57 HAM ++ 0,48-1,05 ++ -/?
Lyfjameðferð -
HAM Hugræn atferlismeðferð. AM Athafnameðferð. BMS Berskjöldun með svörunarhömlun.
? Frekari rannsókna er þörf.
+ Rannsóknarheimildir fyrir árangri.
++ Kjörmeðferð.
- Árangur ekki til staðar fyrir og eftir meðferð eða HAM árangursríkari, árangur viðhelst ekki í langtímarannsóknum, eða sameiginleg meðferð gagnast ekki betur en HAM eða
lyfjameðferð ein og sér.
= Sameiginleg meðferð og HAM jafnáhrifaríkar.
‘Áhrifastærð er stöðluð mælieining á áhrifum meðferðar. í þessari töflu er samanburðurinn við biðlista og/eða lyfleysu (placebo). Viðmið Cohen's um magn áhrifa eru eftirfarandi: 0,2 =
lítil áhrif/ 0,5 = miðlungs áhrif/ 0,8 = mikil áhrif.
**Áhrifastærð metin fyrir og eftir meðferð eingöngu, en ekki með samanburði við biðlista eða lyfleysu þar sem gögn vantar.
kom fram að bæði sameiginleg meðferð (lyfjameðferð og
sálfræðimeðferð) og lyfjameðferð ein og sér væri betri en
sálfræðimeðferð ein og sér. Líkt og áður hefur komið fram, var
árangur mismunandi samtalsmeðferða (HAM, samskiptameðferð,
lausnamiðuð meðferð, félagsfærni, stuðningsmeðferð) f þessari
yfirlitsgrein borinn saman við árangur mismunandi lyfjameðferða,
það er SSRI-lyfja (sertralín, paroxetín, flúoxetín) og MAO-hamlara
(moklóbemíð). Höfundar þekkja til einnar rannsóknar á gagnsemi
samþættrar meðferðar við óyndi en í henni var samþætt
meðferð með SSRI-lyfi (sertralín) og HAM í hóp borin saman
við lyfjameðferð.23 Þar kom fram að samþætt meðferð gagnaðist
betur en lyfjameðferð ein og sér, en hafa ber í huga að ólíkt
öðrum rannsóknum sem fjallað er um í þessari grein var um
hópmeðferð að ræða.
Kvíðaraskanir
Almenn kvíðaröskun
Hugræn atferlismeðferð við almennri kvíðaröskun: Samkvæmt niður-
stöðum samantektarrannsókna eru áhrif HAM við almennri
kvíðaröskun meiri en áhrif lyfleysu, biðlista, ósérhæfðrar sam-
talsmeðferðar, sálaraflsmeðferðar, stuðningsviðtala og slökunar.3,
24 26 Arangur af HAM, kerfisbundinni slökun (applied relaxation)
og lyfjameðferð í meðferðarlok er sambærilegur.3' ^5-26 Hafa ber í
huga að í þeim sex rannsóknum sem framkvæmdar hafa verið
á HAM og lyfjum var í öllum tilfellum nema einu um að ræða
róandi lyf (benzódíazepín).3'26
Langtímaárangur hugrænnar atferlismeðferðar við almennri kvíða-
röskun: Rannsóknir á langtímaáhrifum HAM við almennri kvíða-
röskun benda til að árangur haldist allt að 12 mánuðum eftir að
meðferð lýkur og aukist eftir því sem lengra líður frá meðferð.3-
25 Frekari árangursrannsókna er þörf, því ekki er vitað hvort
langtímaáhrif HAM eru meiri eða minni en áhrif lyfjameðferðar
einnar og sér, þar sem birtar árangursrannsóknir eru enn afar fáar.
Samþætt meðferð við almennri kvíðaröskun: Hugræn atferlismeðferð
og lyfjameðferð: Höfundum er aðeins kunnugt um eina rannsókn27
sem bar saman HAM, lyfjameðferð með róandi lyfjum (díazepam),
samþætta meðferð, HAM og lyfleysu, og lyfleysu eina og sér.
Þar kom fram að hlutfall hrösunar var mun hærra hjá þeim
hópi sem þáði lyfjameðferð eða samþætta meðferð en þeim sem
einungis fengu HAM. Frekari árangursrannsóknir skortir því á
samþættri meðferð við almennri kvíðaröskun.
Skelfingarkvíði
Skelfingarkvíði með eða án víðáttufælni. Rannsóknir sýna að að
öllu jöfnu reynist HAM betur við skelfingarkvíða en önnur
meðferðarform, þar með talin lyfjameðferð.3 Þau lyf sem athuguð
hafa verið eru: þríhringalyf (imipramín, klómípramín), SSRI-lyf
LÆKNAblaðið 2011/97 615