Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2004, Page 99

TJÁNINGARFRELSIÐ: FORSENDUR OG RÖKSTUÐNINGUR
VI
Mér sýnist að spumingar um hlutverk fjölmiðla í samfélagi nútímans
vakni á nákvæmlega sömu forsendum og liggja að baki banni við kyn-
þáttahyggjunni. Fjölmiðlar búa eins og við öll við eðlilegt og óheft
tjáningarfrelsi og það telja flestir eðblegt. Spumingarnar sem vakna um
þá em fyrst og fremst um hlutverk þeirra í lýðræðinu. Mér virðist að
skipta megi spumingum um þá í þrennt í þessu samhengi. I fyrsta lagi
era spumingar um vald þeirra og styrk. I öðm lagi spumingar um
innihald. I þriðja lagi um eignarhald. Það er rétt að skýra þessa þrí-
skiptingu aðeins nánar. Mörgum kann að finnast fyrsta og þriðja
spumingin nánast sú sama en svo er ekki. Við getum vel haldið því fram
að fjölmiðlar séu veikir og áhrifalidir í samfélagi nútímans og jaíhframt
haldið því ffam að eignarhald eigi að vera dreift. Svörin við þessum
tveimur spurningum em röklega óháð hvort öðm en það samband er þó
á milli þeirra að því öflugri sem maður trúir að fjölmiðlarnir séu því
brýnna kann það að virðast að eignarhald sé dreift.
Deilur um áhrif ofbeldis í sjónvarpi á böm em vel þekktar. Niður-
stöður úr rannsóknum á þeim virðast vera þær að samband sé á milli of-
beldishegðunar bama og áhorfs þeirra á ofbeldi í sjónvarpi.20 Hver
skyldu vera áhrif fjölmiðla yfirleitt á skoðanir og hegðun fullorðins fólks?
Það virðist erfitt að fullyrða nokkuð um hver þessi áhrif almennt em. En
það er samt full ástæða til að hafa á sér vara því að í ofangreindum rann-
sóknum virðist ofbeldi í sjónvarpi sem maður horfir á sem bam geta haft
áhrif á hegðun manns á fullorðinsárum. En það veitir ekki svar við því
hver áhrif sjónvarps em á hegðun og skoðanir fullorðins fólks.
Almennt séð virðast svörin sem flestir gefa við spumingunum þremur
vera á þessa lund:
1. Við vitum ekki hver áhrif fjölmiðla em á skoðanir og skoðana-
myndun fólks en við óttumst að þau séu meiri en virðist. Vald fjöl-
miðla virðist oft mikið vegna þess að þeir veita valdsmönnum aðhald
og þeir geta valdið valdsmönnum vemlegum vandræðum með frétta-
20 Skoða má upplýsingar um þetta á efdrfarandi vefslóðum:
http://www.apa.org/pubinfo/violence.htmf,
http://www.aacap.org/pubhcations/factsfam/violence.htm,
http://www.apa.org/releases/media_violence.html,
http://www.abelard.org/tv/tv.htm.
97