Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2004, Side 115

UNDIR HÆLUM ATHAFNAMANNA
friðun. En það segir hins vegar mikið að það skuli litið á það sem sigur
að taka skuli friðunarlög bókstaflega, að líta skub á þau á sama hátt og
önnur lög sem setja mönnum skorður um hvað sé leyfilegt að gera.16
Jafnréttissinnar myndu eflaust Hta á það sem sambærilegan sigur ef farið
yrði að taka jafnréttislögin alvarlega og líta svo á að þau setji ákveðnar
skorður um hvað sé leyfilegt.17
Forsendur friðunar
Ef útgangspunktur umræðu um friðun er ekki spurningin um það á
hvaða forsendum við getum réttlætt það að setja upp hindranir fyrir
athafnamenn, hver á þá útgangspunkturinn að vera? Eg held að útgangs-
punkturinn hljóti að miðast við náttúnma sjálfa frekar en athafnagleði
manna. I þessum anda ættum við því ef til vill að spyrja:
Höfum við efni á að eyðileggja verðmæta náttúru?
Höfum við leyfi til þess?
Þessar spumingar leggja áherslu á gildi náttúrunnar frekar en gildi fram-
kvæmda. En jafnvel þótt svo sé, þá hygg ég að þessar spurningar skekki
16 Þess ber þó að geta að náttúruvemdarlög nr. 44 frá 1999 gera ráð fyrir fram-
kræmdumsem geta spillt friðlýstum náttúruminjum, sbr. 1. mgr. 38. gr.: „Leyfi Um-
hverfisstofiiunar þarf til framkvæmda þar sem hætta er á að spillt verði friðlýstum
náttúruminjum.“ I 1. gr. sömu laga segir hins vegar: „Lögin eiga að tryggja efdr
föngum þróun íslenskrar náttúru eftir eigin lögmálum, en vemdun þess sem þar er
sérstætt eða sögulegt“. Nií mætti spyrja: Hvernig htur löggjafinn á þessar tvær
málsgreinar? Þýðir orðalagið „eftir föngum“ að einber hagkvæmnissjónarmið dugi
til að leyfa ffamkvæmdir sem spilla friðlýstum náttúruminjum, eða þarf eitthvað
meira, t.d. brýna almannahagsmuni? Eg tel að seinni skdningurinn sé mun eðhlegri
og því hafi Jón Kristjánsson ekld gengið lengra í úrskurði sínum en að árétta það sem
lögin buðu.
I þessu samhengi má minna á að Valgerður Sverrisdóttir sagði berum orðum að
friðun landsvæðis gæti ekki þýtt að aldrei yrði framkvæmt á því svæði: „En í
sambandi við friðlýsingar almennt að þá er það í raun ekki mjög mikið rmdirbúin
ákvörðun eða gjömingur þannig að ef að það á að hta svo á að friðun þýði það að
aldrei verði hróflað við svæði að þá tel ég að það þyrfti að undirbúa shka ákvörðun
betur en gert hefur verið.“ (Kvöldfféttir ríkissjónvarpsins 01.02.03). Siv Frið-
leifsdóttir umhverfisráðherra tók í sama streng.
1 Nýlegar ráðningar í Hæstarétt, þar sem tveir ráðherrar í ríkisstjóm Islands bmm
jafnréttislög vísvitandi að mati kærunefhdar jafnréttismála, gefa til kynna að