Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2004, Blaðsíða 133

AUKIN VELTA í ÍSLENSKRI FRÆÐIHUGSUN
emistar sem hafa gengið lengst, svo sem Jean Baudrillard og Paul Virilio,
hafa haldið því fram að veruleikinn sé ekki lengur tdl heldur aðeins
síhvikul tákn okkar um hann en þar er frekar verið að lýsa menningar-
ástandi á tímum sem einkennast af gríðarlegri framleiðslu fjöl rniðl a á
upplýsingum og táknum sem virðast á stundum koma í staðinn íýrir eða
þekja raunverulega atburði.
Póstmódemísk ffæði hafa átt nokkuð erfitt uppdráttar hér á landi.
Skýringin er að hluta tii sú að grundvallarrit þeirra hafa ekki verið til í
íslenskum þýðingum og þess vegna hefur hugtakanotkun þessara fræða
vafalítið orkað framandi á marga; vandinn sem Gauti og Guðni lýstu um
skort á íslenskri orðræðu á sumum sviðum og einföldun í endursögnum
á margflóknum textum á einmitt við um póstmódernismann hér á landi.
Þar á ofan hafa þessi fræði þótt erfið - og þá ekki bara hérlendis - og
jafnvel óskiljanlegt bull.
Derrida er sennilega sá þessara fjögurra höfunda sem hefur orðið mest
fýrir slíkri gagnrýni, og því kannski kaldhæðnislegt að það er ekki laust
við að bók hans um stíla Nietzsches ýti svolítið undir klisjuna um
óskiljanleikann. Sem dæmi um ruglingslega ffamsetningu Derridas er
iðulega bent á þá mótsögn í bókinni er hann segir í upphafi hennar að
hún muni fjalla um konuna en undir lokin að konan hafi ekki verið
viðfangsefni hennar. Þegar betur er að gáð kemur í ljós að mótsögnin er
vandlega innbyggð í textann. Garðar Baldvinsson, þýðandi Spora, bendir
á hana í upphafi inngangs að bókinni en túlkunin sem fýlgir í kjölfarið er
fremur loðin og raunar er inngangurinn í heild sinni ekki sem best til
þess fallinn að afhjúpa markmið og merkingu textans fýrir lesandanum.
Það verður að hafa í huga að Sporar er fýrsta bók Derridas sem þýdd er
á íslensku og því eðlilegt að í inngangi sé reynt að kynna með aðgengi-
legum hætti grundvallarkenningar höfundarins. I inngangi að ritröðinni
segir enn ffemur að hún „nýtist í kennslu á ffamhalds- og háskólastigi“
(bls. 9). Þetta hefði Garðar gjarnan mátt hafa í huga og skýra aðferða-
ffæðilegar forsendur Derridas, sögulegt samhengi kenninga hans og
leiða lesandann síðan hægt og rólega inn í, að mörgu leyti, framandi
textaheim Spora. I innganginum er til dæmis oftlega minnst á afbyggingu
og lesanda hans má vera ljóst að Derrida er að afbyggja hugtökin „kona“
og „sannleikur“ í textum Nietzsches en það er hins vegar hvergi beinlínis
útskýrt hvað afbygging er. Þar með vantar nauðsynlegan lykil að text-
anum. Til þess að botna eitthvað í skrifum Derridas er til dæmis mikil-