Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2004, Síða 148

GUÐNIELÍSSON
þeirri þrá íslendinga að hefja upp liðinn tíma og gera hann áhugaverðari
í sínum augum og svo auðvitað annarra. Það er ekki síst í ásjónu
útlendingsins sem við mælum og metum íslensk menningarverðmæti.
Þannig virðumst við alltaf vera í fylgd ímyndaðra eða raunverulegra
útlendinga á ferðum okkar um þetta land.28 Það er ekki síst í þessu Ijósi
sem skilja ber ummyndanir íslenskrar fortíðar í samtímanum. Jónas
Kristjánsson, sem var eirrn ákafasti stuðningsmaður granítsverðsins á
Melatorgi síðastliðið vor, sér til að mynda sverðið einvörðungu með
augum útlendra ferðamanna. I leiðara DV lætur Jónas sig dreyma um
viðbrögð þeirra við sverðinu í sverðinum:
Höggmyndin yrði eitt helzta einkenni borgarinnar og einn vin-
sælasti viðkomustaður ferðamanna. Betra væri þó að færa sverðið af
torginu sjálfu yfir á kantinn Þjóðarbókhlöðumegin, þar sem gera má
bílastæði, svo að ferðamenn leggi sig ekki í lífshættu við að mynda
hver annan framan við sverðið. Það er nefnilega nauðsynlegt til
frægðar mannvirkjum, að hægt sé að láta mynda sig við þau. [...]
Kaldárhöfðasverðið eins og það lítur út á myndinni í DY yrði
umsvifalaust þriðja einkenni borgarinnar frá sjónarhóli myndglaðra
ferðamanna. Þetta er hugmynd, sem getur ekki mistekizt, minnir á
Excalibur, frægt töfrasverð þjóðsögunnar um Alfreð [sic] Englands-
konung og hringborðsriddara hans. [...] Líkan Kaldárhöfðasverðs-
ins vísar til tíu alda arfleifðar. Hún er myndræn vísun til safhsins
handan götunnar. Hún endar á tugþúsundum geisladiska í eigu
ferðamanna um allan heim.29
Það er til marks um sögulegt inntaksleysi hugmyndarinnar að þótt
Jónas telji Kaldárhöfðasverðið bæði vísa til tíu alda arfleifðar Islendinga
og safnsins handan götunnar finnur hann fyrirmyndinni af sverðinu stað
í enskri goðsögu um Artús konung og riddara hans (svo haldið sé
íslenskum rithætti). Hugmyndin virðist fyrst og fremst spennandi vegna
þess að sverðið gerir okkur gjaldgeng í augum útlendinga, en íslendingar
hafa löngum viljað leita út fyrir landsteinana til staðfestingar á sérstöðu
sinni.
28 Þannig voru fulltrúar ferðaþjónustunnar hvað háværastir í gagnrýni sinni á
majónesdolluna. Eða heyrðum við kannski bara best í þeim?
29 Jónas Kristjánsson: „Kaldárhöfðasverðið“, DV, 14. maí 2004.
146