Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2004, Page 161

„FRÆGÐIN HEFUR EKKERT BREYTT MÉR“
okkur nánast ekkert um aðra stóratburði sem færðir hafa verið nákvæm-
lega til bókar.
Þá vaknar sú spuming af hverju aðstandendur sýningarinnar fóru ekki
efrir þessari gmmdvallarhugmynd í uppsetningu mimanna. A sýningunni
eru fjölmörg dæmi um það að gripum sem hafa listrænt vægi sé komið
fýrir á eldra tímabili en þeir tilheyra. I sýningarrýminu Í200-1400 sem
heyrir undir tímabilið sem Brynhildur vísar m.a. til í orðum sínum hér
að ofan, má finna glerkassa sem ber heitið „Nýyfirstétt“. Þar er að finna
forláta drykkjarhom sem standa sem vitnisburður um auð yfirstéttar
þrettándu og fjórtándu aldar. Um þessi horn segir í lýsingu: „Drykkjar-
hom vom algeng á Norðurlöndum á miðöldum og úr þeim var drukkið
til heilla á hátíðum. Aðeins á Islandi vom homin útskorin. Elsta varð-
veitta útskoma drykkjarhomið er frá fyrri hluta 15. aldar.“ Þegar farið er
nánar yfir lýsingar á drykkjarhomunum í glerkassanum kemur í ljós að
þrjú era gerð á 15., 16. og 17. öld, og fjórða homið er frá því um 1600.
Yngsta homið ætti því í raun réttri að tilheyra tímabilinu 1600-1800, og
ekkert hom hefur varðveist frá því tímabili sem þeim er þó öllum ætlað
að standa sem fulltrúar fyrir.
Brynhildur segir hina jöfnu tímabilaskiptingu eiga „að varpa ljósi á
tímabil sögunnar sem í hefðbundinni sögutúlkun hafa gjarnan falfið í
skuggann af glæstari tímum“, en Islendingar hafa löngum viljað horfa
yfir tímahilið 1300-1800 í einni sviphendingu. Þessu er auðvitað ekki náð
fram með því að færa dýrgripi frá „skuggatímum íslandssögunnar“ yfir á
þau tímaskeið sem standa í sem mestum ljóma fomra bóka, en sem em
að sama skapi fátæk af minjum. Mér þykir það líka fullmikil dirfska að
láta 17. aldar horn varpa ljósi á menningu 13. og 14. aldar, sér í lagi þegar
haft er í huga að ekkert hom hefur varðveist ffá því tímaskeiði og því ekki
hægt að fullyrða hvort handverkið hafi tekið breytingum. Þrjú til fjögur
hundmð ár em ansi langur tífni í sögu þjóðar, jafnvel á tímum mikillar
stöðnunar, og því herðir svona ákvörðun jafnframt á þeirri tilfinningu að
ekkert hafi verið að gerast á hinum myrku öldum Islandssögunnar. Sama
er uppi á teningnum í sýningarbásnum sem stendur fyrir „Verslun við
útlönd 1200-1400“. Þar má m.a. finna Nikulásarbikar frá því um 1500 og
ölkönnu úr steinleir frá 1566.1 enn einu tilviki má finna steðja ffá 16. öld
og pott frá 15. eða 16. öld í básnum „Sjálfsþurft og sérhæfing 1200-
1400“. Eftir siðskipti em hlutirnir undantekningarlítið ffá viðeigandi
tímaskeiði.
U9