Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2008, Blaðsíða 126

MARKUS MECKL
Líbanon og Iran. Meira en 100 manns létust við hin margvíslegu uppþot.
Morðhótanir tóku að berast til höfunda skopmyndanna og ritstjóranna
sem hlut áttu að máli.
Meginröksemdin, sem notuð var til þess að réttlæta birtingu m)md-
anna, fólst í því að vísa á prentfrelsið. Efrir þtri sem átökin fóru harðnandi
var skopmtmdunum gefið táknrænt gildi í varnarbaráttunni fyrir prent-
frelsi.2 Þannig lagði Flemming Rose á það áherslu í viðtali að um grund-
vallargildi væri að tefla sem hefðu ffá alda öðh lagt grunninn að þróun
vestrænna lýðræðisríkja; við byggjum nú tdð þær aðstæður að veist væri að
þessum gildumr’ I menningardálkum evrópskra dagblaða var Rose sýndur
mjög mikill stuðningur, fjölmörg dagblöð í EtTÓpu birtu téðar skopmynd-
ir og vísuðu um leið skýrt ril prentfrelsisins. Til dæmis varpaði France Soir
efrirfarandi staðhæfingu fram sem fyrirsögn: ,Já, tdð höfum rétt til þess að
teikna skopmyndir af Guði!“4
I þessari grein er ætlunin að fást við ákveðinn þátt þessarar deilu,
þ.e. að skýra að hvaða leyti hægt er að réttlæta birtingu skopteikning-
anna með tilvísun til prentfrelsisins sem vestrænnar mexmingararfleifðar.
Forvígismenn prentfrelsisins höfðu stigið ffam á 18. öld ril að berjast „gegn
ofurafli geistlegrar og veraldlegrar harðstjórnar“:' þtd „aðeins kúgun og
hjátrú forðast dagsljósið og fá ekki þolað hreinskilnislega dóma.“6 Meira
en 200 árum síðar virðist þessi barátta gegn hjátrúnni enn ekki hafa unnist
úr því að fáeinar skopmyndir ná að kalla ffam slík viðbrögð. Hins vegar
sést þeim sem reyna að verja útgáfu þeirra á grundvelli vestrænnar baráttu-
hefðar fyrir prentffelsi yfir veigamikið atriði. Það er nefhilega ákveðinn
munur á baráttumönnum fyrir prentffelsi á upplýsingartímanum og þeim
sem verja það í dag gegn „alræðishyggju“7 íslamstrúar. Allt ffá Areopagitica
2 „I Don’t Fear for My Life“, táðtal við Flemming Rose, Spiegel Online, 12. febrúar
2008, http://www.spiegel.de/intemational/europe/0,1518,534859,00.html.
3 „Þetta snýst um að lýsa yfir stuðningi við grundvallargildi sem hafa lagt grunninn
að þróun vestrænna lýðræðisríkja í mörg hundruð ár og við eram nú í þeirri stöðu
að veist er að þessum gildum“ („This is not just about cartoons, but standing up
for our values", viðtal við Flemming Rose, Times Online, 1. febrúar 2006, http://
www.timesonline.co.uk/tol/news/world/middle_east/article723861.ece).
4 „Oui, on a le droit de caricaturer Dieu!“, France Soir, 1. febrúar 2006.
5 Onafhgreindur höfundur, „Úber Denk- Red- und Druckfreyheit“, Jounial von
undfiir Deutscbland 2. árg. (1785), 7. hefti, s. 16.
6 Sama rit, s. 18.
7 Fíenryk M. Broder, „Einen bedrohen, eine Million einschúchtern", Spiegel
Online, 31. janúar 2006, http://www.spiegel.de/politik/deutschland/0,1518,-
druck-398418,00.html.
I24