Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2008, Blaðsíða 8

ÞÓRHALLUR EYÞÓRSSON OG ÁSTA SVAVARSDÓTTIR
Sigríður Sigurjónsdóttir íjallar í grein sinni um tilbrigði í máli íslenskra
bama. Hún skoðar fyrst nokkur algeng frátdk frá máb fullorðinna í bama-
máli en beinir síðan sjónum að sjaldgæfu afbrigði í spumarsetningmn í
máb þriggja ára íslenskrar stúlku. Sú setningagerð sem stúlkan alhæfir er
sjaldgæf í tungumálum. Hún er þó líklega tiltölulega algeng í málumhverfi
ungra íslenskra bama enda þótt ekki sé abtaf að finna líklega frvirm\aid að
ffáHkum í bamamáb. Eins og Sigríður segir geta tilteknar reglm' komið
fram sem afbrigði í máb bams enda þótt þær eigi ekki við mn móðurmál
þess; þær kunna hins vegar að gilda í öðmm tungumálum. Þessi staðreynd
ber vott um sköpunarmátt máltökunnar og rennir stoðmn undir kemi-
ingar máfkunnáttufræðinnar um að málhæfrú mannsins sé meðfæddur eig-
inleiki.
I bfandi máb ríldr bnnulaus togstreita á milb stöðugleika og breytinga.
Helgi Skúb Kjartansson sýnir hvernig íslenskt talmál hefm endurnýjast
með nýjungum í sagnasamböndmn. Helgi Skúb bendir á að þannig hafi
tilbrigðin sitt nýjungagildi — þau séu á meðal þeirra aðferða sem nýjar
kynslóðir hafa til að greina sig ffá málnotkun hinna eldri. Um leið fylgja
þeim tækifæri til alþýðlegrar eða óformlegrar málbeitingar þ\i að stílgildi
tilbrigðanna er áhrifamest meðan þau eru ný en þegar nýnæmið dvínar
fer ekki hjá því að sum þeirra hverfi út málinu. Höftmdm telur loks að til-
brigði í sagnasamböndmn gefi til kjrnna þrótm í þá átt að nota sem rnest
hjálparsagnir og láta aðalsagnirnar vera óbeygðar.
Tilbrigði eru mikilvægt atriði í kenningum um útbreiðslu málbreyt-
inga sem bandaríski málvísindamaðurinn Anthony Kroch hefm sett fram.
Hann leggur höfuðáherslu á að rannsaka málbretLÍngar með hbðsjón af
mismunandi afbrigðum sama málffæðilega fyrirbæris. Hann semr fram
þá tilgám að víxl á milb tilbrigða í semingagerð við sömu skilyrði stafi af
„málffæðilegri samkeppni“ (e. grammar competitioii). Kroch, sem er mörg-
um íslenskum málffæðingum að góðu kunnur, á hér grein í þýðingu Sölku
Guðmundsdóttm en Þórhallm Eyþórsson fylgir greininni úr hlaði.
Til viðbótar við umfjöllun um tilbrigði í tungumábnu em í þessu hefti
greinar um annars konar tilbrigði. Yelena Sesselja Helgadóttir fjallar mn
tilbrigði í byggingu færeyskra skjaldra sem em náskyld íslenskum þulmn
síðari alda. Báðum kveðskaparformum má lýsa sem lausbyggðum þjóð-
kvæðum sem hafa varðveist í munnlegri ge\md. Yelena greinir ffá for-
könnun á byggingu færeyskra skjaldra sem hún gerði í Færeyjum smnarið
2008. Meginniðurstaðan er að tilbrigði virðast geta staðið ein og sér undir
6