Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2008, Blaðsíða 199

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2008, Blaðsíða 199
GÓÐUR, BETRI, MESTUR? leiki sem einmitt er gjaman gripið til þegar Leibniz er til umræðu og á uppruna sinn líklega að rekja til Russell.30 Þannig gætum við litið svo á að Leibniz, þessi kæni diplómat, hafi einfaldlega haft í huga mismunandi les- endur og ákveðið áherslur með þá hópa í huga. Annar möguleiki er sá að Leibniz hafi ekki tekið eftir því hversu þversagnarkennd framsetning hans er. Þetta séu mistök. En það er óKklegt. Leibniz skrifaði ekki svo mikið af ritverkum til birtingar trm ævina að hann hafi ekki haft sæmilega yfirsýn. Um bréfaskrif hans gegnir öðra máh. Þar má finna ósamræmi, a.m.k. hvað varðar fiumspekilegar áherslur.31 Að lokum gæti einnig verið freistandi að lesa Leibniz þannig að dæmin úr Orðræðunni hafi meira vægi í hugsun hans en það sem hann nefnir í hinu minna þekkta verki, Um uppruna hlutanna. Sjá má fyrir sér hvernig þetta ætti að virka þó flókið sé. Lögmál þess besta væri jafiia sem stendur fyrir fall tveggja breytistærða og þannig fæst í raun óendanlegur ferill sem best er að sjá fyrir sér þannig að andstæðu breyt- umar tvær, skipulag og fjölbreytileiki, eru túlkaðar með tveimur ásum. Akveðinn punktur á ferlinum vísar þá í sem mesta samsvörun þar sem hlutföllin ýta ekki undir annan eiginleikann ffamar hinum.32 En slíkur lestur lætur okkur ekki í té tvær kenningar sem slíkar, heldur stendur best- unarkenningin ein sem hin rétta ftumspekilega túlkun. Mestunin væri um of skilyrt af því að gæta samræmis milK andstæðra eiginleika. En síðastnefhdi möguleikinn kemur ekki skýrt fram hjá Leibniz. Lesandinn þarf að geta í eyðumar. Eru slíkar ágiskanir um flókna kenn- ingu byggðar á röngum forsendum? Það er að minnsta kosti tvennt sem ber að hafa hér í huga. I fyrsta lagi var líklega ekki alveg réttmætt að láta í veðri vaka að mestunarkenningin tengdist spumarfomafhinu hversu mikið. Vel má vera að önnur spumarfomöfn geti tengst mestunarkenningunni. Efins vegar er oft freistandi að athuga hvort þau geti sagt manni eitthvað 30 Sjá tdl dæmis B. Russell, A Critical Exposition of the Philosophy ofLeibniz, 2. útgáfa (London: Allen & Unwin, 1937), bls. 3 og 202. Verkið var fyrst gefið út árið 1900. 31 Bréfasafn Leibniz inniheldnr yfir 15.000 bréf. Sum eru á við sæmilegar ritgerðir, og hefur stór hluti þeirra ekki enn verið rannsakaður og þaðan af síður gefinn út. 3- Þessa skoðun setur Rescher fram í „Leibniz On Possible Worlds“, sjá til dæmis bls. 152-153. I verki sínu Leibniz and the Rational Order ofNatnre, bls. 23, bendir Rutherford á að framsetning Reschers sé ákaflega almennt orðuð og vanti sárlega ítarlegri greinargerð (Rutherford hefur reyndar eldri texta eftir Rescher fyrir framan sig). Eg hef efasemdir um að greinargerð Reschers sé ekki sæmilega skýr en hins vegar gæti Rutherford miklu fremur bent á að Rescher styðst sama og ekkert við texta Leibniz í greinargerð sinni, en lýsir því þess í stað hvemig hann sér þetta fyrir sér. 197
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196
Blaðsíða 197
Blaðsíða 198
Blaðsíða 199
Blaðsíða 200
Blaðsíða 201
Blaðsíða 202
Blaðsíða 203
Blaðsíða 204
Blaðsíða 205
Blaðsíða 206
Blaðsíða 207
Blaðsíða 208
Blaðsíða 209
Blaðsíða 210
Blaðsíða 211
Blaðsíða 212
Blaðsíða 213
Blaðsíða 214
Blaðsíða 215
Blaðsíða 216
Blaðsíða 217
Blaðsíða 218
Blaðsíða 219
Blaðsíða 220
Blaðsíða 221
Blaðsíða 222
Blaðsíða 223
Blaðsíða 224
Blaðsíða 225
Blaðsíða 226
Blaðsíða 227
Blaðsíða 228
Blaðsíða 229
Blaðsíða 230
Blaðsíða 231
Blaðsíða 232
Blaðsíða 233
Blaðsíða 234
Blaðsíða 235
Blaðsíða 236
Blaðsíða 237
Blaðsíða 238
Blaðsíða 239
Blaðsíða 240
Blaðsíða 241
Blaðsíða 242
Blaðsíða 243
Blaðsíða 244
Blaðsíða 245
Blaðsíða 246
Blaðsíða 247
Blaðsíða 248
Blaðsíða 249
Blaðsíða 250
Blaðsíða 251
Blaðsíða 252

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.