Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2008, Page 22

HOSKULDUR ÞRAINSSON
Dæmi um lítt snortin og ósnortin rannsóknasvið
Hér á \mdan hafa verið tekin nokkur dæmi til að skýra hvað felst í raun
í málffæðibyltingu Chomskys og hvaða afleiðingar það hefur fyrir ólíkar
greinar málfræðinnar að h'ta svo á að málfræðin sé fyrst og ffemst lýsing á
málkunnáttunni og málkerfið sé eitthvað sem býr innra með málnotend-
um en lifir ekki sjálfstæðu Kfi utan þeirra. En þótt þessi afstaða hafi haft
mikil áhrif á ýmis svið málffæðinnar, og hljóti óhjákvæmilega að hafa það,
fer því þó fjarri að allt sem málfræðingar fást við hafi orðið fitrir áhrihim
frá þessum hugmyndum eða geti orðið það. Þetta verður nú skýrt með
dæmum.
Orðfræði og orðabókmfi'æði
Eg kannast ekki við nein sérstök áhrif málkunnáttuffæðinnar á orðffæði
og orðabókarfræði. Þetta er líka eðlilegt ef við hugleiðum máhð aðeins.
Þeir sem eru að skoða orðaforðann og finna leiðir til að búa til gagn-
legar orðabækur eru í raun að fást við eitthvað sem er í raun „fitrir utan“
málnotandann — þeir eru að fást við ytra mál í þeim skilningi sem lýst
var hér áður. Það er auðvelt — og reyndar nauðsynlegt — að hugsa um
orðaforðann sem eitthvað sem „er tál“ óháð einstökum málnotendum og
fyrir utan þá, ef svo má segja, og það má skoða þetta fyrirbæri, athuga
innbyrðis tengsl orðanna, merkingarvensl o.s.ffv. án þess að vera nokkuð
að hugleiða það ffá sjónarmiði málkunnáttufræðinnar. Orðffæðingar og
orðabókarfræðingar geta því látið hugmyndir Chomskys að mestu sem
vind um eyru þjóta, enda býst ég við að þeir geri það yfirleitt.
Málsaga
Þótt margir líti svo á að málbreytingar verði oft best skildar og skýrðar
með því að hafa málnotandann í huga og hugsa um þær sem breytingar á
málkunnáttu, eins og áður var rakið, þá má vel „hlaupa yfir“ spurningar
um það hvemig eða af hverju tilteknar málbreytingar hafa orðið þegar
ólík málstig eru borin saman og láta sér nægja að lýsa því hvað það var
sem breyttist. Þetta gera menn líka oft. Menn geta m.a.s. nýtt sér svipaðan
ff amsetningarmáta við að lýsa muninum á ólíkum málstigum og þann sem
stundum er notaður til að gera grein fyrir málkunnáttunni á sviði hljóð-
kerfisffæðinnar tdl dæmis. Lítum á (6) í þessu ljósi:
(6) a
C u
O
20