Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2008, Page 30

HÖSKULDUR ÞRÁINSSON
hins vegar að finna út hvort málið sem þau hejna í kringnm sig á mál-
tökuskeiði inniheldur setningarliði þar sem höfuðið fer á undan fylliliðn-
um eða á eftár. Það er breytilegt eftir tungumálum, svokölluð færibretna
í þeim skilningi sem áður var lýst, oft kölluð höfuðfæribreytan (e. head
parameter). En um leið og þau hafa t.d. áttað sig á því að máhð inniheldur
efdrsemingar en ekki forsemingar þá eru þau um leið búin að læra gildið
á þessari tilteknu færibrejnu í sínu máli og hafa þá jafnframt lært að sögnin
hlýtur að fara á eftir andlagi sínu, aukatenging á eftir aukasetningu simii
o.s.ffv. Þess vegna fara þessir hlutir saman í tungumálum heimsS.33
Smátilbrigði
Á síðari árum og áramgum hafa málkunnáttufræðingar fengið aukinn
áhuga á smærri tilbrigðum en þeim sem nú voru nefhd dæmi um, svo-
nefndum smátilbrigðum eða örtilbrigðum (e. microvariation). Þar er
þá um að ræða breytileika milli náskyldra mála eða milli mállýskna eða
afbrigða tiltekins mngumáls (sjá (10b)). Ástæðan er einkum sú að mál-
kunnátmffæðingar líta svo á að með því að skoða þennan breytileika megi
Linguist," Lingua 84, 1991, bls. 315-351). Þau voru að rannsaka einstakling sem
þau kölluðu Christopher. Hann virtist búa yfir einstæðum hæfileikum til að læra
mál að einhverju marki, gat skilið og lesið meira en 20 tungumál, og jafnvel skrifað
þau og þýtt (lauslega) úr þeim, auk þess sem hann þekkti allmörg fleiri, m.a.
íslensku. Hann gat m.a. lært breskt táknmál en hann gat í raun fátt aimað gert en
tileinka sér tungumál og var svo vangefinn að hann var nánast ósjálfbjarga og bjó á
stofnun. Hann var sem sé idiot savant eins og það mun vera kallað á údensku og
talinn hafa greindarvísitölu á bilinu 42-76. Smith og Tsimpli vildu kanna hvort
þetta væri ofþroskuð en „eðlileg" málhæfni hjá Christopher eða afbrigðileg sérgáfa
til að læra táknkerfi af hvaða gerð sem er. Þau bjuggu þess vegna til tungumál sem
átti að brjóta í bága við ýmis algild lögmál sem málkunnáttuffæðingar hafa talið að
gildi um öll mannleg mál. Síðan þjálfúðu þau Christopher í þessu tilbúna tungu-
máli og til samanburðar nokkurn hóp háskólanema. I ljós kom að Christopher
lærði þetta mál jafnauðveldlega og þau mannlegu mál sem hann hafði lært en
háskólanemarnir gátu ekki lært þá þætti í tilbúna málinu sem áttu að vera í ósam-
ræmi við ýmis algildi (í því voru t.d. reglur sem era óháðar formgerð, þ.e. ekki
structure depejident). Þetta töldu þau Smith og Tsimpli styðja kenninguna um að
venjulegt fólk gæti bara tileinkað sér tungumál (þ.e. táknkerfi) sem lytu tilteknum
algildum lögmálum en sérgáfa Christophers væri afbrigðileg og annars eðlis, t.d.
skyld þeirri sérgáfu sem sumir einhverfir einstaklingar hafa á sviði reiknings eða
talna (sbr. kvikmyndina The Rainmari).
33 Nú er það reyndar svo að þessi vensl á milli stöðu sagnar miðað við andlag sitt,
stöðu aukatenginga og forseminga/eftirsetninga eru ekki alveg algild, eins og
Greenberg benti á („Some Universals"). Samkvæmt málkunnáttufræðinni ætti það
hins vegar að vera meginreglan og ffávik ffá því verður barn þá að Iæra sérstaklega
á máltökuskeiði.
28