Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2008, Page 88

YELENA SESSELJA HELGADÓTTIR
Hvert þessara tilbrigða kom aðeins einu sinni fram í forkönnun 2008;
þau voru hins vegar öll tiltölulega algeng á síðustu öld. Aðeins eitt af þess-
um tilbrigðum (hjá Su7) er einnig algengt sem hluti af öðru(m) skjaldri/
skjaldrum og getur því myndað tengingu umrædds skjaldurs við það/þau
skjaUur. Þar með getur það tilbrigði m.a. stuðlað að þH að minni og atriði
ferðist á milli þessara uuggja skjaUra. Hin tilbrigðin í umræddu skjaldri
hafa aðeins áhrif á byggingu þeirra einangruðu skjaldra-texta sem þau til-
heyra.
Tilbrigðin í kjama skjaUursins eru hins vegar fá. Fjnir utan illgreinan-
legu tilbrigðin krabbaskel/krabbasker í 1. línu má nefha að í 4. línu (miðað
við skjaldrið eins og það er hjá Bo5) eru orðin at bíta valfrjáls auk þess að
orðið hon er útskiptanlegt fyrir eitt ogfekk {yrÍTfajin. I 5. línu er heim val-
frjálst; nu skulu vit eða eitthvað sambærilegt kemur stundum í stað nú er tíð
(at).
Helstu tilbrigðin í kjarnanum sem skipta máli fyrir byggingu skjaldurs-
ins og opna ýmsa möguleika eru í síðustu línum hans en þar em ýmist
nefhd amma og afi, systir og bróðir og/eða mamma og pabbi; fjöldi þessara
lína er breytilegur frá 1-3 (oftast þó tvær). Það em þó tilbrigði í lokalín-
unum — þrenns konar niðurlag á skjaUrinu — sem hafa einkuin merkjan-
leg áhrif á byggingu skjaldursins.
3.3.2.2 Túlkun
Svipaða sögu er að segja af öðrum skjaldnnj7 sem góð dæmi fengust um í
þessari athugun. Tilbrigði finnast í þeim öllum. Þau em bæði fá og fábreytt
ef miðað er við íslenskar þulur. I staðnaðri þjóðkvæðum eins og skjaldnim
virðast tilbrigðin þó vera helsta virka aflið sem tryggir ák\reðinn fjölbreyti-
leika og heldur skjaldj-um frá frekari stöðnun.
Tilbrigði valda sjaldan meiriháttar breytingum á heildartextum skjaldra.
Það geta þau varla gert án öflugra afls, t.d. textatengsla, en textatengsl em
aðeins virk að nokkm leyti í nútíma skjaUrum. Þau geta varla heldur valdið
meiriháttar breytingum á heildartextum skjaUra lengur. A 21. öld virðast
tengsl milli byggingareininga í mismunandi skjaldrum vera orðin mun
veikari en tengsl byggingareininga innan sama skjaldurs en þau halda
skjaldj-ijiu stöðugu í aðalatriðum. Því er lítið um meiriháttar brejningar í
nútíma skjaldj-um.
Tilbrigði era þó afar virk innan einstakra eininga í skjaUrum enda þótt
einingamar sjálfar séu orðnar lítt hreyfanlegar. Tilbrigði eiga t.d. þátt í því
86