Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2008, Side 140

SVAVAR HRAFN SVAVARSSON
virtist hún köld, en það væri heldur ekki ósatt, og ástæðan fyrir þessari
stöðu mála væri sú að við getum ekki ákvarðað hvernig golan er. Ráðþrot
okkar afhjúpar þessa staðrejmd um goluna. Sextos hefði ekki skrifað undir
þessa ályktun, því hún grundvallast á tdðhorfi til sambandsins á milli
ákvarðanleika og veruleika. Sextos hefði aðeins frestað dómi í Ijósi þess
að hann gæti ekki ákvarðað hvernig hlutirnir eru, fengi ekki vitað hvemig
þeir eru. En samkvæmt þessari túlkun eiga Pyrrhon og Sextos eigi að síður
eitt tdðhorf sameiginlegt (ásamt öllum efahyggjumönnum fomaldar): \dð
emm ekki fær um að ákvarða hvernig hlutir eru.
Samkvæmt þessari túlkun lýsingarorðaiana þriggja í setningu la hefur
Pyrrhon í huga vitsmunalegar takmarkanir mannskepnunnar. \dð skulum
kalla þessa túlkun á lýsingarorðunum huglæga. Hún horfir til þessa atriðis
sem er Pyrrhoni og Sextosi sameiginlegt: vangetu okkar til að ákvarða
hvernig hlutirnir eru. En textann má túlka á annan hátt: lýsingarorð-
in vísa til hluta eins og þeir eru óháð vitsmunalegum hæfileikum okkar.
Samkvæmt þessari túlkun ætti þýðingin á semingu la að vera: „óaðgreind-
ir og óstöðugir og óákvarðaðir“.6 Köllum þessa túlkun hlutlæga. Hún
eignar Pyrrhoni veruffæðilega kenningu sem er fjarri efahyggju Sextosar.
Eigi að síður má vera að samhengið ki'efjist þessarar hlutlægu túlkmrar.
Þetta eru tvær algengustu leiðirnar til að skilja kafla Aristóklesar. Þær
velta á ólíkum túlkunum á lýsingarorðunum þremur í setningu la. Það
er mikilvægur munur á þessum tveimur leiðum. Huglæg túlkun fellur
bemr að viðtekinni skoðun á stöðu Pyrrhons innan sögn efahyggjunnar;
hann var raunverulegur pyrrhonisti og grundvallarforsenda hans var að
við getum ekki ákvarðað hvernig hlutirnir eru. Að vísu er þessi staðhæfing
sterkari en svo að Sextos gæti samþykkt hana; hann léti nægja að benda
á að hingað til hefðum við reynst ófær um að ákvarða hvernig hlutirnir
eru. Eigi að síður er staðhæfingin augljóslega pyrrhonsk. Hins vegar er
grundvallarforsenda Pyrrhons samkvæmt hlutlægri túlkun sú að hlutir séu
óákvarðaðir í sjálfum sér. Þessi túlkun bendir til þess að Pyrrhon hafi lagt
til grundvallar heimspeki sinni viðhorf sem er ósamrýmanlegt efahyggju í
anda Sextosar.
Að neðan lýsi ég meginatriðum hvorrar túlkunar fyrir sig, og set firam
aðra túlkun á orðum Pyrrhons sem er huglæg en með vissum skilyrðum
þó. Hún líkist hlutlægri túlkun að því leyti að samkvæmt henni er heildar-
viðhorf Pyrrhons ekki í samræmi við efahyggju Sextosar. En hún varðveitir
6 Sjá Bett (2000: 16).
138